Alojza Bucholtz
BUCHOLTZ Alojza Anna Florentyna, właśc. Buchholtz, z Ładnowskich (21 czerwca 1832 Chełm – 25 stycznia 1914 Lublin),
aktorka, tancerka, dyrektor teatru.
Była córką Rocha Ładnowskiego i Joanny z Przepałkowskich, przyrodnią siostrą Aleksandra Ładnowskiego, żoną Mikołaja Bucholtza (ślub 8 lutego 1849 w Lipnie), matką Aleksandra Bucholtza.
Debiutowała (już jako Bucholtz) w 1850 w zespole Pauliny Biernackiej w Lublinie w roli Kasi (Okno na pierwszym piętrze). W 1852–54 występowała w zespole Józefa Gawęckiego, 1855–57 w zespole Ludwiki Kłyszyńskiej (połączonym przez pewien czas z zespołem Feliksa Stobińskiego), 1857–59 w zespole Józefa Barańskiego, 1859 u Lechowskiego w Łowiczu, 1860–61 u Aleksandra Ładnowskiego w Płocku. Grała w tym czasie w dramatach i komediach, a także występowała jako tancerka. W 1864–65 należała zapewne do zespołu swego męża. W 1866 występowała u Feliksa Stobińskiego w Kaliszu i u Henryka Modzelewskiego w Łowiczu.
W 1868 należała do zespołu Jana Russanowskiego, który występami w Tivoli rozpoczął działalność warszawskich teatrów ogródkowych. Jesienią tego roku wyjechała z zespołem Jan Russanowskiego do Pułtuska, a wiosną 1869 zorganizowała tam własny zespół teatralny, z którym w sierpniu tego roku przyjechała do Płocka. W lecie 1870 występowała w warszawskim teatrzyku ogródkowym Alhambra (dyrektor Feliks Stobiński), w 1871 w warszawskim teatrzyku ogródkowym Grenada (dyrektor Jan Russanowski) i Prado (dyrektor Paulina Carmantrand), w sezonie 1871/72 w zespole Pawła Ratajewicza, w lecie 1872 w warszawskich teatrzykach ogródkowych Pod Sękiem i Wenecja. W 1874 z zorganizowanym przez siebie zespołem, którego dyrektorem był (zapewne tylko nominalnie) jej syn Aleksander Bucholtz, występowała w Mławie (kwiecień–maj), Janowie (czerwiec–sierpień), Płocku i Sieradzu (listopad–grudzień). W maju 1875 grała u Józefa Cybulskiego w Siedlcach, a od listopada tego roku w Zamościu w zespole Feliksa Stobińskiego, u którego występowała także w początku 1876 w Janowie. W czerwcu 1876 przejęła kierownictwo tego zespołu i przez kilka tygodni dawała przedstawienia w Janowie. Następnie występowała w 1877 u Wawrzyńca Kasprzykowskiego w Krasnymstawie i Lubartowie, w 1878 w zespołach Władysława Krzyżanowskiego w Zamościu, Anny Dudtow w Zamościu i Hrubieszowie, Władysława Gostyńskiego w Białej, w 1879 Władysława Gostyńskiego w Radzyniu, Józefa Głodowskiego w Chełmie, Bolesława Kremskiego i Hipolita Wójcickiego w Łomży, w 1880 Henryka Krauzego w Sandomierzu i Puławach, w 1881 Henryka Krauzego w Janowie, Mieczysława Krauzego w Krasnymstawie i w „działówce” w Opolu Lubelskim, Garwolinie, Żelechowie, Radzyniu, Węgrowie, a w styczniu 1882 w Sokołowie Podlaskim. W lecie 1882 występowała w warszawskim teatrzyku ogródkowym Eldorado u Juliana Grabińskiego, z którego zespołem wyjechała następnie do Płocka.
Prawdopodobnie występowała jeszcze w 1885 w zespole Karola Hoffmana i Feliksa Ratajewicza w Zamościu oraz w 1887–88 w zespole Juliana Grabińskiego w Lublinie i Łodzi, ale informacje te mogą również dotyczyć Pelagii Bucholtz.
Następnie mieszkała stale w Lublinie. Początkowo grała role naiwnych, później charakterystyczne i ludowe, m.in. takie jak Podstolina (Zemsta), Żegocina (Pan Damazy), Pieprzykowska (Piosnka wujaszka), Barbara (Werbel domowy).
Jako tancerka występowała najczęściej w pas de deux ze swym synem Aleksandrem Bucholtzem.
Bibliografia
Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Filler: Melpomena; Dz. warsz. 1852 nr 295; Kur. warsz. 1858 nr 283; Tyg. ilustr. 1870 nr 115 (il.), 116; Afisze Bucholtzów, WAP Lublin; Afisze MTWarszawa.
Ikonografia
Fot. pryw. – zb. S. Dąbrowskiego.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji
