Michał Bisesti
BISESTI, Bizesti, Besesti, Bessesti, Michał Franciszek (ur. 1744 Warszawa – działał do 1783),
antreprener, reżyser.
Forma nazwiska Bisesti lub Bizesti, rzadko spotykana w źródłach, przyjęła się pod wpływem “Dziejów Teatru Narodowego” Wojciecha Bogusławskiego; Bisesti używał zawsze formy Bessesti. Z pochodzenia Włoch, był synem Piotra Bisestiego, osiadłego w Warszawie kupca z Mediolanu, i Katarzyny Conventati, córki architekta króla Augusta III, mężem tancerki Teresy Simonetti. 16 września 1765 został wpisany w poczet mieszczan warszawskich (w tzw. Album Civile).
Na wiosnę 1774 został reżyserem sceny polskiej w nowo otwartym teatrze warszawskim (antrepryza Johanna Kurza i Franciszka Ryxa). Był pierwszym kierownikiem (i zapewne organizatorem) odtworzonego na nowo z woli Stanisława Augusta zespołu Teatru Narodowego. Jako zaufany Ryxa (i być może człowiek z wyboru króla) nie liczył się, także od strony finansowej, z „dozorem” Kurza; już w maju 1774 Kurz zwrócił się do Ryxa z „bezwarunkowym” żądaniem zwolnienia Bisestiego (co pozostało bez następstw). Po przejęciu antrepryzy teatru warszawskiego przez Augusta Sułkowskiego (od 1 sierpnia 1774, z udziałem Antoniego Ponińskiego i Franciszka Ryxa) Bisesti pełnił funkcję reżysera jeszcze przez rok, otrzymując dziesięć dukatów gaży miesięcznie; ustąpił (albo został zwolniony) z końcem sezonu 1774/75 lub (co bardziej prawdopodobne) w lipcu 1775, po demonstracyjnym odejściu Ryxa z antrepryzy (25 sierpnia 1775 reżyserem sceny polskiej był już Franciszek Sotro). Po przejęciu monopolu teatralnego przez Ryxa (1776) Bisesti nie wrócił do teatru, pozostawał jednak w ścisłym kontakcie ze środowiskiem teatralnym (był też zapewne używany do załatwiania spraw związanych z teatrem).
W 1778 (od 9 kwietnia do 1 września) objął ponownie w teatrze warszawskim (antrepryza Ludwika Montbruna) funkcje kierownika zespołu polskiego z oficjalnym tytułem: Dyrektor Komedii Polskiej. W tym czasie ożenił się z tancerką Teresą Simonetti. Po upadku Montbruna objął antrepryzę teatru warszawskiego (w lecie 1779). Mimo sprzyjających warunków (inauguracja antrepryzy Bisestiego odbyła się już w nowym budynku teatralnym na placu Krasińskich), znacznych subwencji króla i pomyślnych innowacji repertuarowych (Bisesti sprowadził dobry zespół opery włoskiej, poparł także inicjatywę Bogusławskiego wprowadzenia oper włoskich do repertuaru sceny polskiej) antrepryza zakończyła się 14 stycznia 1781 bankructwem i ucieczką Bisestiego przed wierzycielami do klasztoru kapucynów (potem teatynów); zasadniczym powodem upadku były konflikty Bisestiego z zespołem polskim w lecie 1780, które doprowadziły do odejścia z Teatru Narodowego najlepszych aktorów (Kazimierza Owsińskiego i Agnieszki i Tomasza Truskolaskich).
Uwolniony dzięki machinacjom Ryxa (wymógł on na aktorach zrzeczenie się roszczeń wobec Bisestiego za obietnicę utworzenia „societas”) Bisesti wyjechał do Włoch, do Bolonii (gdzie mieszkał pod mianem barona Sabo) i Wenecji (22 grudnia 1781 pisał stamtąd, oferując swe usługi, do Karola Radziwiłła). W 1782 wrócił do Warszawy. W sierpniu 1783 jako pełnomocnik Jerzego Marcina Lubomirskiego prowadził teatr polski w Poznaniu. Wiadomości w gazetach pisanych z Bibliteki Kórnickiej (m.in. o terminowaniu Bisestiego u bankiera Brentano w Hamburgu i ucieczce z Warszawy w 1783 ze sprzeniewierzonymi pieniędzmi do Anglii) są niepewne (mogą dotyczyć któregoś z braci Bisestiego).
Bibliografia
Bernacki: Teatr; Bogusławski: Dzieje T.N. s. 23-29; Teatr Narodowy 1765-94; Teatr Narodowy w dobie Oświecenia; Warsz. t. Sułkowskich; Wierzbicka: Sześć studiów; Pam. lit. 1970 z. 2 s. 151-52, 161-62 (Z. Raszewski); Pam. teatr. 1961 z. 1 s. 55-59 (R. Kaleta), 1966 z. 1-4 s. 107-08, 136, 144 (Z. Raszewski), 1969 z. 1-2 s. 77, 107-08 (J. Jackl); Archiwum Kameralne sygn. III 823, AGAD; Archiwum Radziwiłlowskie sygn. 18 nr 645, AGAD; Archiwum Tyzenhauzów sygn. H-l, AGAD; Bibl. Kórnicka sygn. 1330 k. 60-61, 79, 103; Bibl. Nar. sygn. akc. 7877; Zb. Rulikowskiego sygn. 63 k. 180-81, IS PAN.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
