Aleksandra Szafrańska
SZAFRAŃSKA Aleksandra, zamężna Ciepielowska (działała od 1909 - zm. 13 II 1973 Londyn), śpiewaczka. Była żoną oficera Jerzego Ciepielowskiego. Debiutowała 20 VI 1909 w Krakowie w partii Małgorzaty w "Fauście", wystawionym w T. Miejskim podczas występów opery lwowskiej. W lipcu 1909 występowała, jako solistka, na koncertach Chóru Akademickiego Uniw. Jagiell. w czasie jego gościnnych występów w uzdrowiskach południowej Polski. W sez. 1909/10 należała zapewne do zespołu opery lwow. (latem 1910 ponownie występowała z nim w Krakowie), a w sez. 1910/11 do zespołu T. Polskiego w Poznaniu, gdzie śpiewała m.in. Hannę w "Strasznym dworze" i Neddę w "Pajacach". Potem wyjechała prawdopodobnie do Paryża kształcić głos w szkole śpiewu J. Reszke. Po powrocie, występowała w Krakowie: w maju 1912 śpiewała z Chórem Akademickim Uniw. Jagiell., w maju 1913 na odczycie Z. Jachimeckiego poświęconym pieśni nowoczesnej, w sierpniu t.r. brała udział w gościnnych występach opery lwowskiej. W 1913-14 występowała w przedstawieniach operowych zespołu A. Lelewicza w Lublinie. Na pocz. 1914 przyjechała do Warszawy, wystąpiła w Filharmonii i T. Wielkim (w tyt. partii w "Madame Butterfly"), nast. śpiewała w T. Popularnym. W 1915-18, w miesiącach letnich, brała udział w przedstawieniach operowych w Krakowie, występowała także na koncertach, m.in. w Rzeszowie (7 X 1916). W sez. 1916/17 śpiewała w T. Ludowym w Krakowie, w styczniu 1917 wzięła udział w wieczorze muzyki śląskiej w Dąbrowie Górniczej. Od czerwca do sierpnia 1917 śpiewała w przedstawieniach Krak. Tow. Operowego, we wrześniu 1917 i kwietniu 1918 była gościnnie w Lublinie w zespole E. Rygiera. W sez. letnich 1918, 1919 i 1920 nadal występowała w przedstawieniach operowych w Krakowie, m.in. jako Lotta w "Werterze", Helena w praprem. "Doli" (1919), w partii tyt. w "Halce". Dawała też w Krakowie recitale wokalne, była cenioną solistką koncertów Tow. Oratoryjnego (np. w 1920 śpiewała w oratorium K. Garbusińskiego "Siedem słów Chrystusa na krzyżu"). W tym czasie przestała śpiewać partie sopranowe. W czerwcu 1920 zaśpiewała w T. Wielkim w Warszawie tyt. partię w "Carmen". Zaangażowana od września 1920 do T. Wielkiego w Poznaniu, stała się wybitną wykonawczynią partii mezzosopranowych i altowych. Solistką tego teatru była do końca sez. 1925/26. Po ślubie w 1926, zamieszkała w Warszawie i występowała gościnnie m.in. w lipcu 1927 z zespołem operowym T. Polskiego z Katowic w Krakowie, w styczniu 1928 w T. Wielkim w Warszawie. W sez. 1929/30-1930/31 ponownie była zaangażowana w T. Wielkim w Poznaniu. Potem śpiewała już tylko gościnnie: w lipcu 1932 Carmen w T. Miejskim w Bydgoszczy, jesienią t.r. w T. Artystów w Warszawie w "Krakowiakach i Góralach" J.N. Kamińskiego; brała też udział w koncertach symfonicznych, dawała recitale pieśni. Po II wojnie świat. zamieszkała w Londynie, była właścicielką agencji Univocus.
Pisano o niej, że "posiada dźwięczny materiał głosowy o szerokim wolumenie mezzosopranowym, który ujęty jest w karby dobrej szkoły typu niemieckiego" ("Muzyka" 1927). Walory brzmieniowe głosu ukazywała zwłaszcza w partiach wagnerowskich, z których w Poznaniu śpiewała Brunhildę ("Walkiria", 1921), Ortrudę ("Lohengrin", 1923), Erdę ("Zygfryd", 1926). Ceniona była za wysoką kulturę wokalną, umiar i powściągliwość artyst., czasem zastrzeżenia budziło jej aktorstwo. Na scenie opery pozn. śpiewała takie partie, jak: Amneris ("Aida"), Olga ("Eugeniusz Oniegin"), Ulryka ("Bal maskowy"), Sowa ("Widma"), tyt. w "Mignon", Azucena ("Trubadur"), Dalila ("Samson i Dalila"), Jadwiga ("Straszny dwór").
Bibl.: Formanowicz; Kraków muz. 1918-39; Kruk: Życie teatr.; Reiss: Almanach muz. Krakowa; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 388; Świtała; T. pol. 1890-1918, zabór ros.; J. Życzkowski: Gaudeamus igitur, Kraków 1977; Dz. Pol. i Dz. Żołnierza 1973 nr 44, 47; Kur. Warsz. 1920 nr 137, 149, 1928 nr 29, 1932 nr 290; Muzyka 1927 nr 3; Pol. Scena i Szt. 1914 nr 5 (il.); Afisze, IS PAN; Prosnak: T. Wielki; Straus: Repertuar 1914-15.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech., MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
