Jan Dłużewski
DŁUŻEWSKI Jan Leopold (15 VIII 1850 Suwałki lub Łomża -10 I 1876 Kraków), aktor. Był synem Stanisława D., urzędnika, i Katarzyny D. Ukończył gimn. w Łomży i tam debiutował w pocz. 1869 na scenie amatorskiej w roli Służącego ("Gapiątko z St. Flour"). 20 IV 1869 zagrał w Łomży w zespole K. Sulikowskiego Alfreda ("Lwy i lwice"), a następnie z tym zespołem występował m.in. w Pułtusku. Z kolei zaangażowany do zespołu A. Trapszy, w 1869-71 występował m.in. w Kaliszu, a latem 1871 w warsz. t. ogr. Tivoli. W 1871 debiutował w WTR: 14 IX w roli Antoniego Staroświeckiego ("Żydzi"), 16 IX w roli Lubomira ("Pan Geldhab") i 26 IX w roli Parysa ("Romeo i Julia"); zaangażowany do zespołu dramatu grał w nim do 17 II 1873. Na początku pobytu w Warszawie uczył się u J. Chęcińskiego. J. Kotarbiński pisał o nim, że grał "role amantów komediowych poprawnie, przyjemnie, ale dość blado". W Warszawie grał m.in. Laertesa i Gildensterna ("Hamlet"), Parysa ("Romeo i Julia"), Jerzego ("Pan zubożały"), Zbigniewa ("Mazepa", w 1872 z H. Modrzejewską), Hermana ("Zbójcy"), Ernesta ("Przebudzenie się lwa"). W 1873 przez krótki okres występował gościnnie w Łomży w zespole J. Teksla. Powróciwszy do Warszawy występował tu do końca sezonu; ostatni raz w maju 1873 w roli de Fondette ("Księżna Jerzowa"). Następnie od 10 VII 1873 do końca sez. 1874/75 występował w t. krak., gdzie wg J.T.S. Jasińskiego cieszono się "nabytkiem artysty, zapowiadającym piękną przyszłość". Zmarł jednak rychło na gruźlicę. Ważniejsze role w Krakowie: Walery ("Szkoła obmowy"), Lizander ("Sen nocy letniej"), Kasjo ("Otello"), Klaudio ("Wiele hałasu o nic"), Don Juan ("Don Juan" Moliera), Marceli ("Safanduły"), Marcus Merangus ("Ten drugi") - ostatnia rola.
Bibl.: Estreicher: Teatra; Filler: Melpomena; Goślicki: Pamiętnik 1871; Hahn: Shakespeare w Polsce; Kotarbiński: Aktorzy i aktorki s. 86-87; Koźmian: Teatr; Afisz teatr. 1876 nr 49, 50; Kur. warsz. 1871 nr 185, 204, 211, 273, 1876 nr 9; Chomiński; Jasiński; Krogulski; Szymański: Kronika teatru.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
