Władysław Holtzman
HOLTZMAN Władysław (1 VIII 1843 Kraków - 7 IV 1899 Warszawa), aktor. Był synem -> Teodora H. i - Marianny H., mężem -> Katarzyny Eleonory H. Po śmierci ojca wychowywała go matka wraz z ojczymem Antonim Lubeckim. Pod jego kier. H. uczył się muzyki, uczęszczając jednocześnie do szkół w Lublinie. Jeszcze jako dziecko w 1853 wystąpił po raz pierwszy na scenie lub. w roli Zefira ("Pajac"). Wkrótce potem wyjechał wraz z matką z Lublina i pomagał ojczymowi przepisując nuty itp. W 1858-71 występował na prowincji w zespołach : T. Borkowskiego, m.in. w Kijowie, Kamieńcu Podolskim i Żytomierzu (1858-62), P. Ratajewicza m.in. w Radomiu, Łomży, Suwałkach, Piotrkowie, Kielcach, Płocku, Częstochowie, a najczęściej i najdłużej w Lublinie (1864-71). 1 II 1871 ożenił się w Lublinie z aktorką Katarzyną Eleonorą Eibel. W lecie 1871 występował w warsz. t. ogr. Eldorado. Od 12 X tegoż roku zaangażował się do t. krak., gdzie przez sez. 1871/72 grał role amantów, m.in. Wacława ("Zemsta"), Adolfa ("Konfederaci barscy"). W 1872 występował w Lublinie, Siedlcach i Łomży w zespole Z. Sarneckiego i J. Teksla, a w lecie 1873 w warsz..t. ogr. Eldorado. 5 X 1873 debiutował w WTR w roli Lan-dry'ego ("Poczwarka"), później w rolach Tamerlana ("Czuła struna") i Władysława ("Consilium facuttatis") i został zaangażowany do zespołu dramatu WTR. Początkowo, jak pisał Wł. Bogusławski, "żwawo grywał wiejskich parobczaków w obrazkach ludowych", jak np. Kubę ("Łobzowianie"), Górala ("Zagroda Sobkowa"). Później przeszedł na repertuar "konwersacyjny, rezonerski i charakterystyczny", ale niezbyt korzystne warunki zewnętrzne oraz pewna matowość głosu uniemożliwiły mu zajęcie wybitniejszego stanowiska. Chwalono go jedynie za dobrą dykcję i sumienność w przygotowaniu ról. Grał takie role jak: Horacy ("Hamlet"), Wiktor ("Pan Jowialski").
Bibl.: Album teatr. II s. 45 (il.); Bogusławski: Siły i środki; Dąbrowski: Teatr w Lublinie (il.); Estreicher: Teatra; Got: Teatr Koźmiana; Krzesiński: Koleje życia, s. 342, 432; Owerłło; EMTA 1893 nr 532 (il.), 1899 nr 15 (il.); Tyg. ilustr. 1899 nr 16 (il.); Akt ślubu, Lublin (wg informacji S. Dąbrowskiego); Chomiński; Jasiński; Krogulski.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
