Wanda Baczyńska
BACZYŃSKA Wanda, zamężna Orłowiczowa (7 maja 1918 Petersburg – 28 lipca 1982 Londyn),
scenografka, aktorka.
Była córką Stanisława, dyrektora Banku Polskiego w Łucku, i Lidii Baczyńskich, żoną scenografa Tadeusza Orłowicza (zob. tom 2; ślub w maju 1946 w Loretto we Włoszech). W 1936 roku ukończyła gimnazjum w Łucku i w tym samym roku rozpoczęła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po roku zrezygnowała i w 1937 roku wstąpiła na Wydział Malarstwa krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Po wybuchu II wojny światowej znalazła się w Rosji (wakacje 1939 spędziła na Huculszczyźnie i nie zdążyła wrócić do Krakowa). Po utworzeniu w 1941 roku Armii Polskiej w ZSRR pod dowództwem generała Władysława Andersa, związała się z utworzonymi przy wojsku czołówkami rewiowymi. Później, dzięki Jadwidze Domańskiej, trafiła do Teatru Dramatycznego, któremu towarzyszyła od Iraku, poprzez Syrię, Palestynę, Egipt, Włochy, aż do Wielkiej Brytanii. Z zespołem tego teatru po raz pierwszy wystąpiła w roli Zuzi (Damy i huzary) w sierpniu 1943 roku w Tel Awiwie. Następnie zagrała takie role, jak: Hiacynta (Szelmostwa Skapena, maj 1944), Druhna (Wesele na Górnym Śląsku, lipiec 1944), Klara (Zemsta, luty 1945), Hortensja (Mirandolina, listopad 1945). Projektowała kostiumy i maski do Wiele hałasu o nic (premiera w maju 1946 roku w Recanati). Po przeniesieniu się zespołów teatralnych w sierpniu 1946 roku do Wielkiej Brytanii, pozostała w Teatrze Dramatycznym 2 Korpusu w Londynie do 1948 roku, to jest do jego rozwiązania. W 1947 zagrała Anielę (Śluby panieńskie, projektowała też kostiumy), Basię (Skalmierzanki) i Fruzię (Damy i huzary; również projektowała kostiumy), a w 1948 Pannę Młodą (Wesele).
Współpracowała także z innymi zespołami emigracyjnymi. W 1947–1951 w Teatrze Komedia Leopolda Skwierczyńskiego projektowała kostiumy do Świeczka zgasła i Męża przeznaczenia oraz występowała w sztuce Osaczeni. W 1949 roku w Teatrze Sztafeta Wiesława Mireckiego wystąpiła w roli Żony (Ich czworo) i Elwiry (Mąż i żona), projektowała kostiumy do: Trzeci odchodzi i Walki kobiet. Aranżowała plastycznie wystrój sceny w czasie występów kabaretu Wiktora Budzyńskiego Niebieski Balonik. W 1950 w Teatrze Sztuk Czytanych brała udział w lekturze Dziwnej zbrodni Marka Pokory. W Teatrze Rozmaitości, na scenie Ogniska Polskiego 27 listopada 1959 roku zagrała Juliasiewiczową (Moralność pani Dulskiej, była to jedyna premiera tego teatru). W Teatrze dla Dzieci zaprojektowała kostiumy i wystąpiła w roli Justyny Chopin (Zaczarowane noce, 1960).
W 1952–1958, wspólnie z mężem oraz J. i M. Buchwaldami, prowadziła sklep z artykułami spożywczymi w Leeds. Później wróciła do Londynu, uczyła projektowania kostiumów w St. Martin School of Arts oraz prowadziła szkołę kroju i szycia. Po śmierci męża w 1976 wycofała się z życia artystycznego środowiska polonijnego w Londynie.
Bibliografia
Almanach 1981/82; Artyści emigracyjnej Melpomeny 1939–95 (il.); Dramat i teatr emigracyjny po roku 1939 (il.); Materiały do dziejów ASP w Krakowie 1895–1939. Oprac. JE. Dutkiewicz, J. Jeleniewska-Ślesińska, W. Ślesiński, Wrocław 1969 t. 2; Mirecki: Wozem Tespisa s. 63, 80, 81, 86, 87, 104, 109, 117, 119, 123, 133, 134, 142, 154 (il.); Piekarski: Mars i Melpomena (il.); Syrena nad Tamizą. Wybór i oprac. R. Kowalewska, Londyn 1990; Dz. Pol. i Dz. Żołnierza 1982 nr 183, 185; Orzeł Biały 1959 (10 XII); Tydzień Pol. (Londyn) 1982 nr 32; Pam. Teatr. 1988 z. 1–2 s. 29, 51, 59, 61, 64, 119, 1998 z. 1–2 s. 36–52, 246–259 (il.); Arch., ASP Kraków (Karta wpisów z 1937); Arch. Emigracji Toruń.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. 1, Instytut Sztuki PAN Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Wanda Orłowiczowa z domu Baczyńska (1918 Łuck - 28 VII 1982 Londyn), aktorka, scenografka. Studiowała malarstwo w krak. ASP, m.in. u Władysława Jarockiego. W 1938 jako studentka brała udział w widowisku "Igrce w gród walą" Polewki w Barbakanie. W czasie II wojny świat. występowała z T. Dramatycznym 2 Korpusu na Bliskim Wschodzie, we Włoszech, w Anglii, m.in. z powodzeniem w rolach fredrowskich, jak Klara w "Ślubach panieńskich", Klara w "Zemście", Flora w "Panu Geldhabie". Projektowała też kostiumy i scenografię. Po wojnie zamieszkała w Londynie, gdzie uczyła i prowadził szkołę kroju, ponadto wykładała w St. Martin School of Art (projektowanie kostiumów).
