Edward Olszewski
OLSZEWSKI Edward Feliks (30 IX 1870 Warszawa - 2 X 1904 Łódź), aktor. Prawdopodobnie był mężem -> Michaliny Heleńskiej. Uczeń W. Rapackiego i H. Grubińskiego. Zaczął występować w t. amatorskim Warsz. Tow. Dobroczynności. Od stycznia 1894 występował w Krakowie - pierwszy raz 31 I 1894 w roli Pafnucego ("Hypnotyzm"). Grał tu niewielkie role, jak np. Kwik ("Skalmierzanki"), Paweł Bruzda ("Łobzowianie"), Cydzik ("Harde dusze"). W t. krak. spędził też sez. 1894/95 i 1895/96 zwracając na siebie uwagę jako dobry, pomysłowy komik (m.in. Murarz - "Zemsta", Migdał - "Karykatury" i Trybulak - "Dramat Kaliny"). W lecie 1895 występował w warsz. t. ogr. Wodewil i Nowości, w 1896 ponownie w t. ogr. Wodewil, a jesienią 1896 próbował zaangażować się do Lwowa, ale bez powodzenia. W sez. 1896/97 grał w Poznaniu, w lecie 1897 w warsz. t. ogr. Odeon, w sez. 1897/98 w t. lwow., latem 1898 w warsz. t. ogr. Wodewil, w sez. 1898/99 znowu w Poznaniu, gdzie zagrał kilka bardzo udanych ról, m.in. Papkina ("Zemsta"), Rosenblata ("Złoty cielec"), Lichockiego ("Kościuszko pod Racławicami"),Klepackiego ("Wicek i Wacek"). W lecie 1899 i 1900 ponownie grał w Warszawie w t. ogr. Wodewil, w sez. 1899/1900 w t. lwow., w sez. 1900/01 w t. łódz., w 1901 w zespole E. Majdrowicza w Radomiu i Kielcach, w sez. 1901/02 w t. w Łodzi, latem 1902 w warsz. t. ogr. Bagatela. W Łodzi grał także w następnym sez. 1902/03 i sporadycznie jeszcze w 1904. Z ostatnich lat pobytu O. na scenie należy wymienić jego trzy świetne role: Żdżarskiego ("Dla szczęścia"), Józia Grojseszyka ("Podróż po Warszawie") i Beneta ("Pan Benet"). Po wycofaniu się ze sceny został urzędnikiem kolejowym.
Był utalentowanym aktorem charakterystycznym. "Powyżej średniego wzrostu, szczupły, o zwinnych ruchach, zewnętrznie przypominał Kazimierza Kamińskiego. A może nie tylko zewnętrznie. Miał tę samą co i tamten pasję szczegółów artystycznych, zapewniających autentyzm odtwarzanej figurze"; jednak "alkohol i idąca za tym anarchia woli zamordowały niepospolity, na wskroś oryginalny talent" - pisał o nim A. Grzymała-Siedlecki.
Bibl.: Filler: Melpomena; Graymała-Siedlecki: Świat aktorski; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 339, 343, 349; Scena pol. w Łodzi s. 36, 184; EMTA 1895 nr 16, 1896 nr 38, 1897 nr 34 (il.); Kur. teatr. 1904 nr 23; Afisze, IS PAN; Mika. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
