Kazimiera Plucińska-Kruszelnicka
KRUSZELNICKA Kazimiera, zamężna Plucińska (21 I 1908 Lwów - 3 II 1976 Rzeszów), tancerka, aktorka. Była córką Józefa i Karoliny K., drukarza i telefonistki, żoną aktora Andrzeja Szalawskiego (właśc. Plucińskiego), matką aktorki Elżbiety Lityńskiej. W 1918 została przyjęta do lwow. szkoły baletowej i już jako dziecko występowała w niewielkich rolach w baletach i dramatach w T. Miejskich, np. Odys ("Bąjadera", 1923), Apaszka ("Królowa Montmartre'u", 1924). W 1925 ukończyła szkołę dram. C. Krzyżanowskiego we Lwowie; w 1926 zdała egzamin ZASP-u w zakresie aktorstwa i baletu. Do 1939 występowała w T. Miejskich we Lwowie; wykonywała tańce solowe w baletach, operach i operetkach, grywała też niewielkie role w operetkach i w przedstawieniach dram. (od sez. 1934/35 była zaliczana do zespołu aktorskiego); z zespołem lwow. występowała w Krakowie, np. latem 1924, 1930, 1931. Grywała wtedy takie role, jak: Masażystka ("Mój kochany głuptasek"), Żona doktora ("Nie-Boska komedia"), Milly ("Szwedzka zapałka"), Erynia ("Wyzwolenie"), Pani Baines ("Major Barbara"), Kasjerka ("Kawiarenka"). W listopadzie 1939 wyszła za mąż, odtąd używała na scenie także nazwiska Plucińska. W 1939-41 występowała w T. Polskim Białoruskiej SRR w Grodnie i Białymstoku, wyjeżdżała też z tym zespołem do Pińska, Brześcia i Mińska. Grała wtedy m.in. Hankę ("Moralność pani Dulskiej"), Żelazną ("Panna Maliczewska"), Marcelinę ("Wesele Figara"). Uczyła plastyki w studiu teatr. prowadzonym przez A. Węgierkę. Od 1941 przebywała w Warszawie, gdzie występowała sporadycznie w t. jawnych Komedia i Jar. Po powstaniu warsz. znalazła się w Zakopanem, gdzie jak podawała, współpracowała z K. Zelwerowiczową i I. Solską w T. Artystów. W sez. 1945/46 występowała w T. Miejskim w Sosnowcu, 1946/47 w T. Miejskich w Częstochowie, 1947/48 w T. Nowym i Komedii Muzycznej w Poznaniu. W 1948 otrzymała dar jubileuszowy ZASP-u z okazji trzydziestu lat pracy na scenie. W pierwszych miesiącach 1949 występowała w T. Muzycznym Tow. Przyjaciół Żołnierza w Krakowie. Od sez. 1949/50 do emerytury (na którą przeszła 31 VIII 1972) była aktorką krak. T. Młodego Widza (od 1958 pn. Rozmaitości). Pracowała też w Krak. DK jako instruktorka tańców ludowych.
Grała po wojnie takie role, jak: Violetta ("Kordian"), Podstolina ("Zemsta") i Katarzyna ("Poskromienie złośnicy") w Częstochowie, Margot (Król włóczęgów), Anhilda (Księżniczka czardasza), Rachela (Judasz z Kariothu) w Poznaniu; Pani Czang (Kredowe koło), Ciocia (Warszawski wodewil), Panna Figasze-wska (Dwie blizny), Dulska ("Moralność pani Dulskiej"), Marta ("Romeo i Julia") i Babka ("Niebieski ptak") oraz role w sztukach dla dzieci w Krakowie.
Bibl.: Almanach 1975/76; Osiński: Repertuar; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 180, 195, 263, 264; Afisze, programy (m.in. 70 lat T. w Sosnowcu i 10-lecie T. Młodego Widza w Krakowie; il.), IS PAN; Afisze, MTWarszawa; Akta (tu fot), kartoteki i programy, ZASP.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
