Osoby

BOŁTUĆ-STASZEWSKA Irena, z domu Bołtuć, primo voto Staszewska, secundo voto Hausbrandt (1 grudnia 1926 Warszawa – 17 kwietnia 2000 Warszawa),

kierowniczka literacka teatru. 

Była córką generała brygady Wojska Polskiego, Mikołaja Bołtucia (poległ w bitwie pod Łomiankami we wrześniu 1939) i Marii z Wesołowskich; żoną aktora i reżysera Czesława Staszewskiego, potem krytyka literackiego i teatralnego Andrzeja Hausbrandta (1923–2004; ślub w 1966). W latach II wojny światowej i okupacji niemieckiej mieszkała w Warszawie, uczęszczała do tajnego Gimnazjum im. Emilii Plater, a naukę zakończyła maturą zdaną w maju 1944. Brała udział w powstaniu warszawskim, była sanitariuszką (pseudonim Maria) w Oddziale „Bakcyl” (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, Szpital Polowy nr 2; jej matka była w tym szpitalu pielęgniarką). Po wojnie mieszkała w Toruniu, gdzie w 1945–47 studiowała filologię polską na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika i prowadziła kółko teatralne przy Kole Polonistów. We wrześniu 1947 przeniosła się do Łodzi, kontynuowała studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim, a w 1947–49 studiowała też na Wydziale Dramaturgicznym Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. 

Po ukończeniu studiów zaangażowała się do Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu i w sezonach 1949/50–1952/53 pełniła tam funkcję kierowniczki literackiej (w pierwszym sezonie wspólnie ze Zbigniewem Krawczykowskim). Później wróciła do Łodzi i w sezonach   /54–1957/58 była kierowniczką literacką Teatru im. Jaracza, a w 1959/60–1964/65 Teatru Powszechnego. Wywarła znaczny wpływ na repertuar łódzkich scen, pisała do programów teatralnych, opracowywała wydania jubileuszowe teatru. Według Stanisława Kaszyńskiego, w Łodzi Staszewski i Bołtuć, 

mający już pewne sukcesy na gruncie wrocławskim, tworzyli ważny team. Dzięki ich inwencji repertuarowej i realizacjom scenicznym teatr uzyskał niewątpliwe osiągnięcia, 

a bez jej doradztwa 

nie sposób wyobrazić sobie poczynań dyrektora.

W 1965–74 pracowała w Telewizji Polskiej w Warszawie, była zastępcą redaktora naczelnego Teatru Telewizji. W 1973 w Teatrze Małym w Warszawie zainicjowała działalność Sceny Autorów pod patronatem Klubu Dramatopisarzy warszawskiego oddziału Związku Literatów Polskich. W sezonach 1976/77 i 1977/78 była w Łodzi kierowniczką literacką Teatru Powszechnego, a w sezonie 1978/79 Teatru im. Jaracza. W 1974–82 wykładała w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej, a w 1976–82 była w niej prodziekanem Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej. 

Pisała eseje, recenzje w prasie łódzkiej i wrocławskiej, a także w „Teatrze”, „Dialogu”, „Kulturze”, „Notatniku Teatralnym”. Tłumaczyła literaturę rosyjską, czeską, słowacką, hiszpańską, m.in. dramaty Lopego de Vegi (Przez most idź Joanno), Aleksieja Fajki (Człowiek z teką), B. Szwarca (Najzwyklejszy cud) i opowiadania Bohumila Hrabala (na przykład Bar świat, zaadaptowany dla teatru), które wystawiane były w wielu teatrach w Polsce.

W 1954–64 była sekretarzem Zarządu Oddziału Łódzkiego, a 1964–68 Oddziału Warszawskiego Związku Artystów Scen Polskich, a w Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych była przewodniczącą Sekcji Dramatu; należała do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Obraz teatru pierwszych powojennych lat w Łodzi zatytułowany Łódź Tespisa przedstawiła w zbiorowej książce Tranzytem przez Łódź.

Bibliografia

Almanach 1999/2000; Dziesięciolecie T. im. Jaracza w Łodzi 1945–55 (il.); Kaszyński: Teatr łódz.; Z. Kucówna: Szara godzina, Poznań 2012 s. 55–57 (il.); Mrozińska: Szkoła; T. Polski Wrocław 1945–65: T. przy ul. Cegielnianej (S. Kaszyński); Tranzytem przez Łódź, Łódź 1974; Warsz. szkoła teatr.; Gaz. Wyb. 2000 nr 93; Akta, ZASP; www.1944.pl

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.