Helena Poleska (Pilawitz)
POLESKA Helena, z Sikorskich, 1° v. Tatrzańska, 2°v. Pilawitz (13 IX 1891 Lwów - 26 I 1979 Skolimów k. Warszawy), tancerka, śpiewaczka, aktorka. Była córką Jana Sikorskiego, robotnika, i Eudoksji z Dudyczów, żoną Michała Tatrzańskiego (zob. t. 1), nast. Andrzeja Pilawitza, pracownika kolei (ślub w 1934). Podawany przez nią rok urodzenia 1896 mało prawdopodobny. Według własnych informacji po ukończeniu szkoły średniej we Lwowie, uczyła się tańca u J. Trojanowskiego i S. Sachsa, śpiewu u H. Oleskiej i dykcji u F. Frączkowskiego. W 1909 została przyjęta do zespołu baletu T. Miejskiego we Lwowie i tańczyła w nim (pod nazwiskiem panieńskim) do 1914, corocznie biorąc udział w gościnnych występach t. lwow. w Krakowie. W tym okresie wyszła za aktora Michała Tatrzańskiego. Lata 1914-18 spędziła w Kijowie i występowała tam w T. Polskim pod dyr. F. Rychłowskiego, w T. Miniatury Warszawskie i w T. Nowości kierowanym przez W. Rapackiego. Po zakończeniu I wojny świat. wróciła do Lwowa, gdzie występowała do 1939, pocz. w t. Ul; po zdaniu egzaminu ZASP w 1919 w zespole opery i operetki T. Miejskich; potem m.in. w T. Małym (1926), T. Miejskich (1928-29), T. Nowości (1931-32). Grała gł. w operetkach, np. Prezesową ("Adieu, Mimi"), Yvette ("Tylko ty"), Zuzannę ("Lady Chic") i komediach, np. Kasię ("W gołębniku"). W czasie okupacji niem. mieszkała w Radomiu. Po wojnie przeniosła się do Olsztyna i tam w 1947 rozpoczęła pracę w T. im. Jaracza jako aktorka i suflerka; grała tu m.in. takie role, jak: Klimina ("Wesele"), Tadrachowa ("Moralność pani Dulskiej"). W zespole tego teatru pozostała do 1969. W 1970 zamieszkała w Schronisku Artystów Weteranów Scen Pol. w Skolimowie.
Bibl: Almanach 1978/79; Warnecki; Scena Pol. 1922 z. 11, 12; Życie Warsz. 1979 nr 25; Afisze, IS PAN; Akta (tu fot.), ZASP. Ikon.: Fot. - ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
