Zofia Grabowska-Statkiewicz
GRABOWSKA Zofia Florentyna, zamężna Statkiewicz (4 V 1900 Warszawa - 4 V 1970 Poznań), tancerka. Była córką drukarza Henryka G. i Dominiki z Emilewiczów, żoną -> Maksymiliana Statkiewicza. Od 1907 uczyła się w warsz. szkole baletowej, a od 1908 jako uczennica szkoły występowała na scenach WTR, np. w 1914 tańczyła w balecie "Potężny sojusz" w T. Nowości. W 1917 ukończyła szkołę i na sez. 1917/18 została zaangażowana do zespołu baletu T. Wielkiego w Warszawie, w 1918-19 (do czerwca 1919) występowała także w warsz. t. Czarny Kot. W 1919-21 tańczyła w Ballets Russes S. Diagilewa, m.in. w Londynie, Mediolanie, Rzymie, Monte Carlo; kształciła się w tańcu klasycznym u E. Cecchettiego w Londynie. W 1921-24 występowała z zespołem W. Mocchiego w Ameryce Południowej. Po powrocie do kraju była w 1924-30 primabaleriną T. Wielkiego w Poznaniu. Dnia 18 II 1926 poślubiła w Poznaniu tancerza i choreografa M. Statkiewicza. Wspólnie z mężem pracowała w pozn. szkole baletowej, prezentując tam "swój specjalny styl i metodę szkolenia" (cyt. za B. Mamontowicz-Łojek). W 1930-32 (występowała w T. Wielkim we Lwowie, w 1932, w pozn. T. Komedii Muzycznej, a od 1933 do wybuchu II wojny świat, była ponownie primabaleriną w pozn. T. Wielkim. Z zespołem tego teatru w 1934 i 1935 występowała w Gdańsku. Najważniejsze jej partie w baletach to: Dziewczyna ("Tańce połowieckie"), Wiwandierka ("Wieszczka lalek"), Papillon ("Les Papillons"), Zobeida ("Szeherezada"), Najpiękniejsza ("Pan Twardowski"), tyt. w "Syrenie", Narzeczona ("Harnasie", prem. pol. 9 IV 1938), Ptak ("Ognisty ptak"), a także wiele tanecznych partii solowych w operach i operetkach. W rec. podkreślano jej "nieskazitelną technikę wykonania", "olbrzymią ekspresję i cudowną sylwetkę". W czasie okupacji niem. wysiedlona z Poznania, przebywała w Warszawie i pracowała jako kelnerka w cukierni "Tatry". W 1944 została wywieziona na przymusowe roboty do Schwenningen w Wirtembergii, gdzie w 1945 pracowała w założonym przez męża gimn. i liceum. W poł. 1948 wróciła do Poznania, jednak ze względu na zły stan zdrowia więcej już nie występowała.
Bibl.: Mamontowicz-Łojek: Szkolnictwo baletowe; Mamontowicz-Łojek: Terpsychora (il.); Świtała; Turska: Almanach; Turska: Przewodnik; WSB (T. Śmiełowski); Wysocka: Dzieje (il.); Kron. m. Poznania 1971 nr 1 (il.); Kur. Warsz. 1919 nr 29, 155; Muzyka 1925 nr 4-5; Opera poznańska 1919-1969, Poznań 1970 (il.); Akta (tu fot.), ZASP.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
