Gustawa Błońska-Kondrat
BŁOŃSKA Gustawa Joanna, także Guta B., właśc. G.J. Blumenfeld, zamężna Kondrat (8 IV 1898 Warszawa - 28 VI 1973 Warszawa), aktorka, reżyser, kierownik artyst. teatru. Data urodzenia wg akt Konserwatorium Warsz.; podawana w innych, późniejszych źródłach data 7 IV 1902 wydaje się wątpliwa. Była córką Leona Blumenfelda, administratora kamienicy, i Reginy z Honigów, siostrą aktorki żydowskiej Diany Blumenfeld zamężnej Turkow, żoną -> Józefa Kondrata. Uczyła się w Warszawie; ukończyła kolejno: gimn., roczny kurs pedag., Szkołę Umuzykalnienia S. i T. Wysockich (1922) oraz Oddział Dram. przy Konserwatorium Muz. (1925), gdzie na popisie wystąpiła jako Bluminówna. Pracę aktorską rozpoczęła pod kier. S. Wysockiej: w sez. 1925/26 występowała w warsz. T. Rybałt, w lecie 1926 w T. Małym we Lwowie, w sez. 1926/27 w T. Miejskim w Lublinie (grała wtedy m.in. tyt. Lilię Wenedę obok Rozy - S. Wysockiej); poślubiła w tym czasie J. Kondrata. Sezony 1927/28-1929/30 spędziła w Poznaniu; wykładała tu plastykę i umuzykalnienie w Szkole Dram. przy T. Polskim i prawdopodobnie występowała sporadycznie w T. Nowym. W 1930-32 była aktorką T. Miejskich we Lwowie (z przerwą na jesieni 1931, kiedy należała do zespołu warsz. T. Melodram pod kier. L. Schillera). W sez. 1932/33 grała w Warszawie w T. Polskim i w Bandzie. W 1933-36 studiowała na wydz. reżyserskim PIST-u; występowała sporadycznie na scenach warsz.: np. w 1934 w T. Polskim (gdzie była też asystentką Schillera podczas pracy nad "Snem nocy letniej"), w 1936 w T. Kameralnym. W marcu 1936 wystawiła jako swój warsztat reżyserski "Pugaczowa". Do 1939 reżyserowała i sporadycznie występowała, m.in. w T. Wołyńskim z siedzibą w Łucku (sez. 1936/37 i 1937/38; tu jako reżyser należała do zespołu), w Grodnie i Warszawie: w T. Malickiej (1937), Polskim (1938) i Cyrulik Warszawski (1938). Podczas okupacji niem. musiała się ukrywać. W sierpniu 1944 pojechała z Lublina do Białegostoku, gdzie wraz z M. Mellerem zorganizowała T. Wojewódzki. Od listopada 1944 do marca 1945 kierowała Studium Teatr. w Rzeszowie oraz grała i reżyserowała w tutejszym T. Narodowym. Wiosną 1945 wróciła do Lublina, grała i reżyserowała, a w sez. 1946/47 (do maja 1947) była kier. artyst. T. Miejskiego. W sez. 1947/48 była aktorką i reżyserem T. Miejskich w Bydgoszczy. W Lublinie i Bydgoszczy wykładała w studiach aktorskich działających przy teatrach. Od 1948 występowała w Warszawie: w sez. 1948/49 w T. Klasycznym (reżyserowała też w T. Rozmaitości), od 1950 w T. Domu Wojska Pol. (tu także reżyserowała), w sez. 1952/53-1956/57 w T. Ateneum, 1957/58 w T. Komedia. W 1962 przeszła na emeryturę. Reżyserowała także gościnnie w innych teatrach: w Lublinie (1949), Bydgoszczy (1950), Szczecinie (1957), Olsztynie i Gorzowie (1960), Białymstoku i Zabrzu (1961), Bielsku-Białej (1962) i Rzeszowie (1963). W 1965 grała gościnnie w warsz. T. Współczesnym.
Była aktorką charakterystyczną, obsadzaną niezbyt często i to w rolach zazwyczaj drugoplanowych, ale zauważaną i chwaloną przez recenzentów i pamiętaną przez publiczność. Grała m.in. Chochlika ("Balladyna"), Anielkę ("W małym domku"), Staszkę ("Królowa przedmieścia"), Sowietnikową ("Dziady"), Annę rajfurkę ("Krzyczcie, Chiny!"), Ksantypę ("Piękna Galatea"), Profesor Klotyldę Wimmer ("Matura"), Handlarkę ("Zbrodnia i kara"); po wojnie: Księżniczkę ("Uciekła mi przepióreczka"), Adę ("Lekkomyślna siostra"), Wdowę ("Ich czworo"), Kamińską ("Sprawa rodzinna"), Adelaidę ("Neapol, miasto milionerów"), Głafirę ("Ostatnia ofiara"), Mademoiselle Duvant i Madame Bethoullet ("Jajko"). Przed wojną reżyserowała takie sztuki, jak: "Mięczak" i "Jubileusz" w Warszawie, "Cień" i "Dowód osobisty" w T. Wołyńskim, a po wojnie, m.in.: "Uciekła mi przepióreczka" (1944), "Lekkomyślna siostra" (1944, 1945), "Ich czworo", "Przyjaciel nadejdzie wieczorem" (1946), "Pan Jowialski" (1946, 1948), "Mieszczanie" (1950), "Lato w Nohant" (1957), "Lilia Weneda" (1960), "Balladyna" (1960, 1962), "Śmierć komiwojażera" (1961), "Burza" Szekspira (1963).
Bibl.: Almanach 1972/73; Jego siła (il.); Lorentowicz: T. Polski; Ordyńska s. 214; Osiński: Repertuar; Sempoliński: Wielcy artyści; Szletyński: Siedem gawęd s. 116; Wilski: Szkolnictwo; Wilski: Wielka tragiczka; Kur. Warsz. 1933 nr 27, 1936 nr 82, 1937 nr 240, 252; Logeion 1937 nr 3; Pam. Teatr. 1971 z. 3-4 s. 392; Życie Warsz. 1973 nr 161; Afisze, programy (m.in. 15 lat lub. t. 1944-59), IS PAN; Akta (tu fot.), kartoteki, programy, ZASP; Akta Konserwatorium Warsz., Akademia Muzyczna Warszawa.
Ikon.: Fot. - IS PAN, ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
