Osoby

MYSZUGA Aleksander, pseud. Filippi (7 czerwca 1853 Witków Nowy k. Lwowa – 9 marca 1922 Fryburg Badeński), śpiewak. Był synem Filipa Myszugi, szewca, pochodził z ubogiej rodziny ukraińskiej.

Ukończył seminarium nauczycielskie jako stypendysta i początkowo pracował jako nauczyciel. Występować zaczął w chórze cerkiewnym, potem odbył studia wokalne pod kierunkiem Walerego Wysockiego. Debiutował w teatrze lwowskim jeszcze jako uczeń konserwatorium, śpiewając 13 września 1880 partię Stefana w Strasznym dworze. Potem otrzymał stypendium i wyjechał na dalsze studia do Włoch, gdzie występował pod pseud. Filippi.

Po powrocie do kraju został zaangażowany do teatru lwowskiego na sez. 1883/84. Zachwycał wszystkich swym fenomenalnym głosem – pisał wtedy o nim Stanisław Pepłowski. Walery Wysocki również pozytywnie ocenił talent Myszugi: Jest to tenor di grazia, do którego uśmiechają się Elwiny, Nemoriny, Lionele a nawet Edgaro i Faust; tym też bohaterom lub im podobnym powinien poprzysiąc nierozłączną przyjaźń, jeżeli nie chce, aby Ernani lub jaki inny włoski bandyta ze szkoły Verdiego zwichnął świetną karierę, jaka go czeka. W dźwięcznym i przenikającym do głębi duszy swym głosie posiada wiele cennych przymiotów; pewność siebie w atakowaniu wysokich tonów, delikatne mezza-voce i łatwość w przejściu od forte do pianissima dozwalają mu zdobywać wszystkie efekty, jakich tylko rodzaj lirycznej muzyki wymagać może. Przymioty te potęguje jasna i wyraźna deklamacja każdego słowa, warunek tak ważny, a niestety zaniedbany u wielu śpiewaków. W tym czasie śpiewał partie: Edgara (Łucja z Lammermooru), Don Josego (Carmen), Lionela (Marta), Manrica (Trubadur), Jontka (Halka), Alfreda (Traviata), Fausta (Faust).

Wkrótce jednak opuścił Lwów na skutek przykrego zajścia (został pobity przez dziennikarza Frylinga) i w styczniu 1884 wyjechał do Warszawy. 28 kwietnia tego roku wystąpił tam po raz pierwszy na scenie Teatru Wielkiego; śpiewał partię Stefana (Straszny dwór) i odniósł duży sukces. Zaangażowany, pozostał w Warszawskich Teatrach Rządowych do 1891. Wyjeżdżał również w tym czasie na występy gościnne, np. w lutym 1885 do Wiednia, latem 1887 do Krakowa i Pragi, w 1890 do Radomia i Sopotu. W 1887 przebywał także w Paryżu.

W 1891 zmuszony był opuścić Warszawę, gdyż jako świadek w procesie o zabójstwo Marii Wisnowskiej odmówił zeznań w języku rosyjskim. Wyjechał wówczas do Lwowa i pracował tam przez cztery sezony; w 1892 występował gościnnie w Paryżu (marzec–kwiecień) na koncertach polskich z Gabrielą Zapolską i Wiedniu (wrzesień), 1895 w Krakowie, 1895–96, 1897 i 1898 w Kijowie.

W sezonie 1897/98 należał ponownie do zespołu Warszawskich Teatrów Rządowych, a na sezon 1898/99 powrócił do Lwowa i pozostał tam do 1905. Wyjeżdżał wtedy na występy gościnne: w 1900 do Pragi, Krakowa i Lublina, w 1901 do Warszawy, Włocławka, Siedlec, Sosnowca i Częstochowy, w 1902 do Warszawy, Łodzi i Zakopanego, w 1903 do Petersburga (śpiewał tam m.in. partię Jontka po polsku), Warszawy i Kijowa, w 1904 do Warszawy.

W 1905–10 był nauczycielem w szkole muzycznej w Kijowie. Następnie wrócił do Warszawy i występował gościnnie w Warszawskich Teatrach Rządowych (m.in. w 1912 śpiewał na przedstawieniu jubileuszowym z okazji siedemsetnego przedstawienia Halki partię Jontka); w 1911 objął klasę śpiewu solowego w konserwatorium warszawskim. Później zajmował się pracą pedagog, w dziedzinie wokalistyki: w czasie I wojny światowej (do 1919) w Rzymie, a od 1920 w Sztokholmie (prowadził tam szkołę śpiewu).

Posiadał głos o pięknej barwie, czysty, metaliczny, górne tony śpiewał może trochę białym głosem, lecz potrafił fascynować śpiewem i temperamentem przez długie lata(Paweł Owerłło)

Do najbardziej znanych jego partii należały – prócz wymienionych – Kawaler de Grieux (Manon), Raul (Hugonoci), Vasco da Gama (Afrykanka), Radames (Aida). Żoną jego była Maria z Głowackich (ślub 27 lipca 1885).

Bibliografia

Korolewicz-Waydowa; Oleksandr Myszuga, Kyjiw 1971; Olszewski: Z kronik teatr.; Owerłło; Pajączkowski: Teatr lwow.; Pepłowski: Teatr we Lwowie II; Reiss: Almanach muz. Krakowa; SMP; Wydatnyj spiwak Oleksandr Myszuga, Lwiw 1964; EMTA 1883 nr 2 (W. Wysocki), nr 4, 1884 nr 17, 1889-nr 286, 289 (il.); Kur. warsz. 1922 nr 136; Scena pol. 1922 nr 4; Chomiński.

Ikonografia

W. Odrechiwskyj: Portret, rzeźba, granit, repr. - MT Warszawa; M. Kotarbiński: Portret, rys., repr. Tyg. ilustr. 1889 nr 340; J. Warunkiewicz: Portret, rys., repr. Scena i Sztuka 1912 nr 9; Fot. pryw. i w rolach – IS PAN, MTWarszawa.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765–1965, PWN Warszawa 1973
Zachowano konwencję bibliograficzną i większość skrótów używanych w źródłowej publikacji.