Maria Chmielowa
CHMIELOWA Maria, z domu Opałko, także M. Chmiel-Tryczyńska, 2°v. Bieńkowska (2 IX 1894 Rzepiennik Biskupi k. Gorlic - 6 VII 1968 Kraków), śpiewaczka. Była córką Jana Opałki, urzędnika w rafinerii nafty w Lipinkach, i Eleonory z Łopatkiewiczów, żoną najpierw urzędnika Czesława Chmiela (ślub 13 IX 1913 w Nowym Sączu), później bankowca Karola Bieńkowskiego (ślub 5 XI 1933). Ukończyła gimn. w Nowym Sączu. W 1917 przeniosła się z rodziną do Krakowa. Ukończyła seminarium nauczycielskie. W 1920-22 uczyła się w Miejskiej Szkole Dram. i złożyła egzamin aktorski ZASP-u. Studia wokalne odbywała najpierw w Szkole Śpiewu Operowego S. Bursy, potem w Instytucie Muz. (u K. Kliszewskiej) i w konserwatorium (u S. Dagmar-Paczowskiej), ponadto brała lekcje pryw. u H. Zboińskiej-Ruszkowskiej. W 1922-25 należała do zespołu operowego T. Polskiego w Katowicach. Później występowała m.in. na koncertach Stow. Młodych Muzyków i koncertach kompozytorskich w Krakowie i Lwowie. W 1930 S. Łobaczewska pisała o niej: "Nader obiecujący talent ze względu na wyjątkowo piękny materiał głosowy". Od 1927 często współpracowała z krak. rozgłośnią PR. W 1931-39 jako solistka brała udział w przedstawieniach Krak. Tow. Operowego. Jej miękki, typowo liryczny sopran o pięknej barwie i niewielki wzrost, sprawiały, że najkorzystniej wypadała w rolach dziewczęcych, np. jako Micaela ("Carmen"), Hanna ("Straszny dwór"), Marzenka ("Sprzedana narzeczona"), Zofia ("Halka"). Sukces odniosła w roli Heleny ("Pomsta Jontkowa", prem. pol. Kraków 9 II 1932). W czerwcu 1931 występowała gościnnie w partii Mimi ("Cyganeria") w T. Wielkim w Poznaniu pod nazwiskiem Chmiel-Tryczyńska, w lipcu t.r. brała udział w przedstawieniach tzw. Opery Górskiej w Zakopanem. W styczniu 1937 śpiewała w przedstawieniach szopki krak. w Muzeum Przemysłowym w Krakowie. Od 1931 uczyła śpiewu w krak. Szkole Muz. im. Moniuszki. W czasie okupacji niem. przebywała w dalszym ciągu w Krakowie, śpiewała na koncertach konspiracyjnych i w kościołach. W 1945 podjęła pracę nauczycielską w Szkole Muz. im. Szymanowskiego i w Studiu Dram. I. Galla (technika wokalna) w Krakowie. W 1947 uczyła w krak. PWSM, od 1948 w Państw. Szkole Muz. II st., w 1947-68 prowadziła zajęcia z impostacji głosu w krak. PWST. Jej uczniami byli m.in. śpiewacy A. Świątek i W.J. Śmietana.
Bibl.: Cyganeria i polityka; Gall s. 165; Kraków muz. 1918-39; Łoza; Czy wiesz; PWST w Krakowie; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Świtała; M. Waszkiel: Dzieje teatru lalek w Polsce (do 1945 roku), Warszawa 1990; Muzyka 1930 nr 2 (S. Łobaczewska); Afisze, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
