Adolfina Paszkowska
PASZKOWSKA Adolfina (5 XI 1884 Petersburg - 7 IV 1968 Warszawa), tancerka, reżyser. Była córką inżyniera, Adolfa P. i Marii z Rodziewiczów. Dzieciństwo spędziła w majątku dziadka pod Pskowem. Uczyła się pocz. w Pskowie, potem w Petersburgu, gdzie w 1901 ukończyła gimnazjum. W 1901-04 kształciła się w Instytucie E. Jaques-Dalcroze'a w Hellerau, w Szwajcarii. Od 1904 prowadziła szkołę mimoplastyki rytmicznej w Kijowie, równocześnie występowała jako tancerka z własnymi recitalami. W 1919 przeniosła się do Warszawy i otworzyła kolejną szkołę mimoplastyki rytmicznej. Na scenie T. Polskiego debiutowała własnym recitalem 7 III 1920. Od 1925 jej szkoła miała własną siedzibę przy ul. Hipotecznej 8. Co roku odbywały się tam popisy uczniów (niekiedy w wynajętych salach teatralnych). Na jednym z takich popisów (29 IV 1929), na scenie T. Polskiego, P. wystąpiła po raz ostatni jako tancerka w roli Dziwożony ("Sobótki"). Po zamknięciu szkoły, w 1936 przeniosła się do Gdyni i do wybuchu II wojny świat. uczyła rytmiki i plastyki operowej w gdańskim Konserwatorium Muz. Macierzy Szkolnej. Reżyserowała tam po raz pierwszy we współpracy z K. Wiłkomirskim fragm. oper "Dama pikowa" (1937), "Borys Godunow" (1939). Okres okupacji niem. spędziła w majątku rodzinnym Baczki k. Węgrowa. W 1945 zamieszkała w Łodzi i prowadziła zajęcia z reżyserii w klasie operowej Wyższej Szkoły Muz., aż do likwidacji tej klasy z końcem sez. 1946/47. W 1947 przeniosła się do Wrocławia i do czasu przejścia na emeryturę w 1958 była na etacie reżysera w miejscowej operze. Przygotowała tu prem. "Wesela Figara" (1948). W 1954 obchodziła jubileusz siedemdziesięciolecia urodzin i pięćdziesięciolecia pracy artystycznej.
Była utalentowaną tancerką, obdarzoną dobrymi warunkami i zdolnościami aktorskimi. Jej kompozycje choreograficzne odznaczały się wielką muzykalnością i umiejętnym wypunktowaniem dramaturgii każdego utworu. Jako reżyser umiała z rzadkim wyczuciem wyegzekwować od śpiewaków dobre aktorstwo. Całość przedstawienia opracowywała precyzyjnie i z inwencją, pozostając zawsze w zgodzie z charakterem muzyki.
Bibl.: Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku; Krasiński: Warsz. sceny; Mamontowicz-Łojek: Szkolnictwo baletowe; PSB t. 15 (J. Pudelek); K. Wiłkomirski: Wspomnienia, Kraków 1971; K. Wiłkomirski: Wspomnień ciąg dalszy, Kraków 1980; Wysocka: Dzieje; Ilustr. Prz. Teatr. 1921 nr 14 (il.); Prz. Teatr, i Kinematogr. 1922 nr 18 (il.); Stolica 1964 nr 33; Tyg. Powsz. 1968 nr 46; Życie Warsz. 1964 nr 33; Materiały archiwalne, MTWarszawa (sygn. D.570 III).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
