Osoby

LELEWICZ, Lelowicz, Andrzej, pseud. A. Zagrodzki (21 XI 1863 Kraków - 21 XI 1922 Stanisławów), aktor, śpiewak, reżyser, dyr. teatru. Formę nazwiska Lelowicz podaje tylko akt urodzenia. Był synem Woj­ciecha L. i Zofii z domu Kaza. W 1881-88 używał na scenie pseud. Zagrodzki. Debiutował 23 VIII 1881 w Krakowie w roli służącego Jana ("Ćwiartka papieru") i został zaangażowany. Na scenie krak. występował do 1882; grał role epizodyczne. Później występował w objazdowych zespołach prowincjonalnych: w 1883 P. Woźniakowskiego, w 1884 E. Baczyńskiego, m.in. w Łańcucie i Rzeszowie, w 1885-87 H. Lasockiego, m.in. w Sanoku, Stanisławowie oraz w Krakowie na Podgórzu, w 1888 w zespołach K. Małkowskiego w Sokołowie Małopolskim i E. Baczyńskiego na Pod­górzu w Krakowie. W początku 1889 zorganizował t. operetkowy, który prowadził m.in. w Rzeszowie i Stryju (czerwiec-lipiec), ale bez powodzenia. W 1890 i 1893 występował w objazdowym zespole J. Piaseckie­go, w 1894 krótko w Łodzi. Od 1894 do 1908 należał stale do zespołu t. lwów. jako aktor i śpiewak, a od kwietnia 1902 także jako reżyser operetki. Zyskał tam dużą popularność, a z zespołem lwow. wyjeżdżał co roku w sez. letnich 1897-1908 na występy do Krakowa. W tym okresie występował także w wielu miastach Królestwa Pol. i Galicji dając wieczory humoru, mo­nologów, piosenek jako tzw. monologista, m.in. w 1892 odwiedził Zakopane, w 1895 Brody, Złoczów, Gorlice, Jasło, Sanok, Przemyśl, w 1897 Warszawę i Łódź, w 1898 Warszawę, 1904 i 1905 Przemyśl. Od 1908 do 1912 (przez cztery sezony) był dyr. T. Polskiego w Poznaniu oraz reżyserem opery i operetki. W czasie swej dyr. szczególnie dbał o repertuar muz.; wprowa­dził w Poznaniu stałą operę i operetkę, powiększył chór i orkiestrę; odbiło się to jednak niekorzystnie na repertuarze dramatycznym. W okresach letnich wyjeż­dżał z zespołem pozn. na występy do innych miast: w 1909 odwiedził Ciechocinek, w 1910 Tarnów, Ja­rosław, Przemyśl i in. miasta Małopolski, w 1911 Tarnów, Rzeszów, Jarosław, Złoczów, Tarnopol, Bro­dy, Brzeżany a także Lwów. W Poznaniu obchodził 22 II 1911 jubileusz trzydziestolecia pracy artyst. w rolach Beneta ("Pan Benet") i Markiza de Lussac ("Paziowie królowej Marysieńki"). W sez. 1913/14 (od 14 IX do 30 I) był dyr. t. w Lublinie; w lutym 1914 występował z zespołem operetki w Sosnowcu, w lecie w Galicji, m.in. w Tarnopolu. Zimą 1914/15 prowadził we Lwowie t. w Kasynie Miejskim (wystawiał komedie i operetki). W sez. 1915/16 występował i reżyserował w T. Miejskim we Lwowie. 6 V 1917 dał wieczór hu­moru w sali Domu Narodowego w Cieszynie, w lipcu tego roku miał recital w Warszawie. W 1917 zaangażo­wał się do T. Ludowego (następnie Powszechnego) w Krakowie, gdzie do 1921 zajmował stanowisko reży­sera operetki. W lipcu 1918 występował gościnnie w krak. T. im. Słowackiego. 21 III 1920 w sali "So­koła" w Krakowie obchodził czterdziestolecie pracy scenicznej. W 1922 krótko przed śmiercią objął kie­rownictwo t. amatorskiego w Stanisławowie. Był aktorem lubianym przez publiczność. Miał szero­kie usta, twarz raczej brzydką, za to ruchliwą, wyra­ziste oczy. Był szczupły, zgrabny, elegancki, dyskretny w grze, ale zawsze pełen humoru. Doskonały w rolach charakterystycznych i komicznych, w komediach i ope­retkach; szczególnie dobrze odtwarzał postaci zblazo­wanych arystokratów. Najlepsze jego role operetkowe: Styks ("Orfeusz w piekle"), Menelaus i Ajaks II ("Piękna Helena"), Frosch ("Zemsta nietoperza"), Carnero ("Baron cygański"), Koko ("Mikado"), Loremois ("Lalka" E. Audrana), Serafin ("Weronika"), Hrabia Lotar ("Wieszczka kar­nawału"). Hrabia Liebenburg ("Słodka dziewczyna"), Książę von Kleben ("Panna praczka"); role komediowe: Wacek ("Wicek i Wacek"), Czesław ("Nikt mnie nie zna"); partie operowe: Springer ("Sprzedana narzeczona"), Pan Fortunat Trąba ("Rzeczpospolita Babińska"). Cenio­ny był także jako reżyser operetkowy.
Bibl.: Bar: Dzieje t. krak. s. 173, 174, 176; Got: Teatr Koźmiana; PSB XVII (Z. Wilski); Pajączkowski: Teatr lwow.; 75lat T. Pol. w Poznaniu s. 379-393; Krak. Prz. teatr. 1920 nr 12 (il.), 1922 nr 46 (il.); Kur. krak. 1889 nr 259; Scena pol. 1922 z. 11/12; Scena i Sztuka 1908 nr 11 (il.), 22, 35 (il.), 38, 1911 nr 9 (il.), 1912 nr 21; Ziemia lub. 1913 nr250, 253, 1914 nr 16; Afisze, Bibl. Jagiell.; Akt urodzenia, parafia św. Floriana Kra­ków; Mika; Program jubileuszowy L., IS PAN.
Ikon.: S. Sonnewendt: Portret, karyk.,rys., 1909 (repr.) oraz L. jako Pfefferkorn (Druciarz), karyk., rys., 1909 (repr.) - MT Warszawa; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa, MHKraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973