Aleksandra Trapszo
TRAPSZO Aleksandra Julianna, z Ficzkowskich, pseud. A. Milońska (19 II 1854 Kraków - 22 I 1909 Warszawa), aktorka, śpiewaczka. Była córką ->Antoniego Ficzkowskiego i Marianny z Motłoszyńskich (Motłosińskich), żoną -> Marcelego T., matką aktorki Mieczysławy Ćwiklińskiej. W źródłach spotyka się inne, mylne daty urodzenia. Była uczennicą Antoniny Hoffmann. Od 6 V 1875 do 23 II 1878 występowała pod nazwiskiem panieńskim w t. krak., w 1878-82 w zespole A. Trapszy, m.in. w Lublinie, Łowiczu, Puławach i Kaliszu. W lecie 1881 wyszła za aktora Marcelego T. i przez pewien czas używała zapożyczonego od męża pseud. Milońska, a od ok. 1883 nazwiska T. W lecie 1883 występowała w warsz. t. ogr. Eldorado. W 1883-90 należała do zespołu t. pozn.; w 1886 i 1890 brała udział w jego występach w warsz. t. ogródkowych. W lecie 1887 występowała gościnnie w zespole A. Trapszy w Płocku. W 1890-94 należała do zespołu t. łódz., a w 1893 brała udział w jego występach w Lublinie i Piotrkowie. W sez. 1894/95 występowała w t. pozn., w 1895-98 znów w t. łódz. i z tym zespołem była na występach w Piotrkowie, a w sez. letnim 1896 w gmachu warsz. Cyrku. 2 XII 1899 debiutowała w WTR w roli Anais ("Zaza") i wkrótce została zaangażowana do zespołu farsy. W 1906 z powodu złego stanu zdrowia musiała porzucić scenę.
W początkowym okresie działalności śpiewała w operetkach takie partie, jak np. Orest ("Piękna Helena"), Ganimed ("Piękna Galatea"), występowała też w operach, m.in. w partii Zofii ("Halka"), Azuceny ("Trubadur"). Później grała role charakterystyczne w farsach i komediach. Wg sprawozdawcy "Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego" była to "pełna zama-szystości i werwy aktorka, skłonniejsza do odtwarzania postaci rubasznych niż subtelnych, górująca nad otoczeniem nieporównanym humorem". Wg A. Grzymały-Siedleckiego "w którejkolwiek z lekkich komedii ukazało się zwariowane babsko, gdzie w akcji szarogęsiła groźna teściowa, gdzie się widziało humorystyczną starą pannę czy wreszcie ciepłą kobiecinę - wszędzie tam Trapszowa swoim nazwiskiem zdobiła afisz, a rej wiodła w akcji". Grała takie role jak: Podstolina ("Zemsta"), Mirska ("Klub kawalerów"), Macocha ("Popychadło"), Teściowa ("Noc poślubna").
Bibl.: Got: Teatr Koźmiana; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej (tu mylnie Fierkowska); Koryzna I s. 155, 168, II s. 16, 18; Okręt s. 393; EMTA 1897 nr 48 (il.); Kur. warsz. 1899 nr 335, 1909 nr 22; Teatr 1953 nr 1 (M. Ćwiklińska; tu il.); Afisze, IS PAN; Akt urodzenia, parafia Św. Floriana w Krakowie.
Ikon.: Fot. pryw. - MTWarszawa, SPATiF.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
