Osoby

ORANOWSKI Bronisław (działał od 1901 - zm. ok. 1939), aktor, reżyser, dyr. teatru. Początkowo pracował jako urzędnik w fabryce. W 1901 występował w zespole E. Kupieckiego w Łomży i Suwałkach, w sez. 1902/03 w zespole H. Morozowicza w Lublinie, w październiku i listopadzie 1903 w t. Bagatela w Dąbrowie Górniczej, w sez. 1905/06 w t. łódz., w sez. 1906/07 i 1907/08 w T. Polskim w Wilnie, w sez. 1908/09 w Łodzi pod dyr. A. Zelwerowicza, a w sez. 1909/10 w Wilnie. Od 16 XI 1910 do 11 IX 1911 był dyr. T. Polskiego w Wilnie (przedstawienia w sali "Lutni" oraz w Ogrodzie Ber­nardyńskim; wystawił m.in. "Księcia Niezłomnego", "Wese­le"), a od 1911 do 1913 dyr. tamtejszego T. Letniego w Ogrodzie Bernardyńskim (repertuar lekki: operetki, wodewile). Dyrekcje wil. (mimo ożenku z ziemianką Butrymówną) przyniosły mu poważne straty finansowe. W 1914 prowadził T. Popularny, z którym latem tego roku występował w Lublinie. Na sez. 1914/15 wydzier­żawił w Lublinie T. Wielki, ale przeniósł się wkrótce do Warszawy. Od grudnia 1914 do lutego 1915 wystę­pował gościnnie w T. Polskim; od 3 VII do ok. 28 VIII 1915 był dyr. i reżyserem imprezy działowej pn. T. Lu­dowy (na ul. Oboźnej); w sez. 1915/16 występował w T. Nowoczesnym, a w sez. 1917/18 (od listopada 1917) w T. Polskim. Od grudnia 1920 do kwietnia 1921 grał w zespole Górnośląskiego T. Ludowego, m.in. w By­tomiu i Katowicach. W sez. 1922/23 i 1923/24 wystę­pował w T. Reduta w Warszawie. Od jesieni 1924 był dyr. zespołu objazdowego na kresach wschodnich. Póź­niej znowu występował w Warszawie, przede wszystkim w T. Miejskich: w 1927-30 gł. w T. Narodowym i T. Letnim, w sez. 1933/34 w T. Letnim; w 1936 grał w zespole Reduty, m.in. w "Pierścieniu wielkiej damy". Role: Alfred Kalina ("Dramat Kaliny"), Sobolewski ("Dziady"), Chłopicki ("Warszawianka"), Wojewoda ("Ma­zepa"), Blaks ("Eros i Psyche"), Wernyhora ("Wesele"), Olbromski ("Turoń"), Karol ("Ahaswer"), Car ("Epokowy wynalazek"). Grał też w kilku filmach pol., takich jak: "Potop" (1912), "Bóg wojny" (1914), "Pan Twardowski" (1921), "Karczma na rozdrożu" (1923), "Róża", "Wierna rze­ka" (1936), "Kościuszko pod Racławicami", "O czym marzą kobiety" (1937).
Bibl.: Banaszkiewicz, Witczak; Jewsiewicki: Materiały; Lipiec: Zelwerowicz i scena łódz.; Lorentowicz: T. Polski; Olszewski: Śląska kronika; Olszewski: Z kronik teatr.; Romer-Ochenkowska s. 15, 19, 24 (il.), 28-29, 31, 32, 48; Simon: Spis przedsta­wień Reduty; Stokowa: Wyspiański; Kur. warsz. 1924 nr 304; Tyg. ilustr. 1911 nr 4 (il.); Afisze, IS PAN; J. Galewski: Pa­miętnik, IS PAN; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973