Osoby

MARTYKA Stefan Wacław (7 września 1909 Bochnia – 9 września 1951 Warszawa)

aktor, dyrektor teatru.

Był synem ro­botnika Stefana Martyki i Marii z Bigajów, mężem aktorki Marii Sierskiej, potem aktorki Zofii Lindorf. Po ukoń­czeniu gimnazjum w Bochni studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale przerwał studia z powodu choroby.

Współ­pracował z teatrami amatorskimi, m.in. w 1930 z Teatrem Domu Żołnierza w Krakowie. Potem wstąpił do szkoły dra­matycznej w Warszawie i ukończył ją w 1932. W 1932–34 występował w Teatrach Miejskich w Wilnie, w sezonie 1934/35 w Teatrze Kameralnym w Częstochowie, w 1936–38 w Teatrze Polskim w Katowicach, w 1938–41 w Wilnie w Teatrach Miej­skich, później w Teatrze Polskim. Grywał takie role, jak np. Królik (Niebieski ptak), Jankowski (Dziady), Sta­szek Szela (Turoń), Jasiek (Wesele), Reżyser (Wyzwole­nie), Fouché (Madame Sans-Gêne), Kleant (Świętoszek).

Podczas okupacji niemieckiej prowadził wraz z Mieczysławem Szpa­kiewiczem tajne Studio Dramatyczne w Wilnie. W pa­ździer­niku 1944 objął dyrekcję Państwowych Teatrów Polskich w Wilnie i kierował nimi do kwietnia 1945.

Po przeniesieniu się do Warszawy objął stanowisko zastępcy dyrektora Depar­tamentu Teatrów w Ministerstwie Kultury i Sztuki, a jesienią 1945 został wicedyrektorem (później zaś dyrektorem) Teatru Polskiego w Warszawie. W tym czasie nie występował już na scenie, natomiast współpracował z Polskim Radiem jako recytator oraz lektor „Fali 49”.

Był członkiem PPR, potem PZPR. Zginął zastrzelony we własnym mieszkaniu. W rok później odbył się pro­ces polityczny sprawców tego zabójstwa. 22 września 1952 Wojskowy Sąd Rejonowy skazał pięć osób na karę śmierci.

Bibliografia

Łoza: Czy wiesz I (il.); Express Wiecz. 1951 nr 244; Teatr 1951 nr 9/10; Trybuna Ludu 1951 nr 255, 256; Akta SPATiF nr 117; Programy, IS PAN.

Ikonografia

Fot. pryw. – MTWarszawa.

Nagrania

Role (Niezwyciężona jedenastka, Perła z korony, Historia jednej przyjaźni, Miód w sercu, Konstytucja) – Arch. Dok. Mechanicznej.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, Warszawa 1973.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.