Osoby

KOSMOWSKA Ada (19 XII 1871 Warszawa - 27 VII 1944 Wieliczka), aktorka. Była córką Ignacego K., naczelnika Warsz. Okręgu Naukowego, i Seweryny z Główczyńskich. Po ukończeniu pensji pracowała początkowo jako nauczycielka matematyki w Warszawie ucząc się jednocześnie gry scenicznej. Debiutowa­ła 14 II 1900 w T. Miejskim w Krakowie w roli Kaszte­lanowej ("Dwie blizny"). W sez. 1903/04 występowała w T. Polskim w Poznaniu, 1904 (przez kilka miesięcy) w t. łódzkim. W 1905 z powodów rodzinnych ustąpiła na cztery lata ze sceny. Wróciła do t. łódz. w 1909 i występowała tam do 1911; następnie zaangażowała się do T. Miejskiego im. Słowackiego w Krakowie, gdzie występowała do wybuchu II wojny światowej. Ze względu na warunki zewnętrzne (wysoka, smukła, o ostrym profilu), jak i pewną oschłość w grze, wcześ­nie, już u progu kariery, powierzano jej role star­szych kobiet. W ciągu prawie czterdziestoletniej dzia­łalności odtworzyła kilkaset różnych rodzajowo po­staci należąc do najczęściej obsadzanych aktorek t. krakowskiego. Na wymienienie zasługują takie role jak: Matka ("Klątwa"), Petronela ("Mąż z grzeczności"), Wdowa ("Balladyna"), Pani Higgins ("Pigmalion"), Bona ("Trylogia zygmuntowska"), Radczyni ("Wesele"), Makryna Mieczysławska ("Legion"), Pani Pernelle ("Świętoszek"), Rollisonowa ("Dziady"), Ciaputkiewiczowa ("Grube ryby"), Podstolina ("Zemsta") i Dobrójska ("Śluby panień­skie"). Występowała także w filmach polskich.
Bibl: Banaszkiewicz, Witczak; Fredro na scenie (il.); Jewsiewicki: Materiały; Lipiec: Zelwerowicz i scena łódz.; Okręt; PSB XIV (Z. Danielak; tu bibl. i ikon.); 75 lat T. Pol. w Pozna­niu; Kur. teatr. 1904 nr 2; Afisze, IS PAN.
Ikon.: B. Rychter-Janowska: K. jako Generałowa Skórzewska (Wielki Fryderyk), pastel - T. im. Słowackiego, Kraków; Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa, IS PAN, MHKraków, T. im. Słowackiego.
Film.: 1928 - Huragan.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973