Maria Pankiewicz
PANKIEWICZ Maria (31 VII 1865 Siedlce - 21 I 1907 Warszawa), aktorka. Była córką zasłużonego pedagoga, naukowca i pisarza Jana P. Uczennica szkoły dram. E. Derynga; podobno już w 1879 występowała w zespole E. Derynga w Łodzi. W sez. 1882/83 należała do zespołu J. Teksla i F. Wesołowskiego w Petersburgu, gdzie 8 X 1882 wystąpiła w roli Urszuli ("Mąż na wsi"), a także grała m.in. Emilię ("Otello") i Eufrozynę ("Marcowy kawaler"). Od jesieni 1883 do lata 1887 występowała w zespole t. pozn., z przerwą w 1886, kiedy grała w warsz. t. ogr. Alhambra. W 1885 z zespołem pozn. występowała we Wrocławiu. W Poznaniu grała role pierwszych amantek i bohaterek dram., m.in. Desdemonę ("Otello"), Oliwię ("Wieczór Trzech Króli"), Fedorę ("Fedora"), Judytę ("Uriel Akosta"), Halszkę ("Halszka z Ostroga"), Goplanę ("Balladyna"). Jesienią 1887 występowała w zespole J. Grabińskiego w Lublinie, w 1888 u J. Grabińskiego w Częstochowie i Ł. Kościeleckiego w Łodzi, w sez. 1888/89 znowu w t. pozn., a latem 1889 w warsz. t. ogr. Wodewil. 21 X 1889 wystąpiła po raz pierwszy w t. lwow. w roli Sary ("Hrabina Sara") i została tu zaangażowana. S. Pepłowski pisał wtedy o niej: "Postawa, twarz wymowna, oko wyraziste i głos dźwięczny o niskim brzmieniu usprawiedliwiały w zupełności grywany przez artystkę wydział ról dramatycznych". We Lwowie występowała do końca 1894. Największe sukcesy osiągnęła w rolach kokietek salonowych i kobiet z półświatka, w których wykazywała wg S. Pepłowskiego "finezję i naturalność w połączeniu z humorem i pewną dystynkcją"; grała m.in. Sydonię ("Fromont syn i Rysler starszy"), Amelię Tichard ("Oj, mężczyźni, mężczyźni"), Paulinę ("Łotrzyca"), Panią de Brionne ("Rozwiedźmy się"). 26 III 1895 wystąpiła w Krakowie w roli Ady ("Koniec Sodomy") i grała w t. krak. do czerwca tego roku. Później występowała: od marca 1896 do końca sez. zimowego w Poznaniu, w lecie tego roku w warsz. t. ogr. Belle Vue, od jesieni 1896 do wiosny 1899 w t. Victoria w Łodzi, a od 1899 do 1904 w T. Ludowym w Warszawie. W tym okresie grała także role matek dramatycznych. W końcu 1904 wycofała się ze sceny i zaczęła udzielać lekcji dykcji i deklamacji.
Bibl.: Gliński: Teatr w Petersburgu I s.,29, 39, 48, 51; Hahn: Shakespeare w Polsce; Koryzna I s. 155, 166, 168, II s. 19; Pepłowski: Teatr we Lwowie II; Raszewski: Z tradycji teatr.; Rocz. artyst.-lit., Łódź 1899 s. 20; EMTA 1885 nr 71, 94, 1889 nr 318, 1894 nr 585, 1895 nr 16, 1904 nr 29-32; Kur. warsz. 1907 nr 22; Afisze Bucholtzów, WAPLublin; Afisze, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. - MTWarszawa, zb. J. Gota Kraków (tbl. Artystki sceny lwowskiej).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
