Władysław Szczawiński
SZCZAWIŃSKI Władysław (30 XI 1879 Kraków - 5 V 1951 Łódź), aktor, śpiewak, reżyser, dyr. teatru. Był synem Antoniego Sz. i Doroty z Kukowskich. Ukończył gimn. we Lwowie. Gry aktorskiej uczył się u F. Wysockiego. Debiutował 10 IX 1900 w Kaliszu w zespole J. Myszkowskiego i pod jego kier. rozpoczął karierę, występując w komediach, farsach, dramatach, a także śpiewając w operach i operetkach. W 1901 występował z zespołem Myszkowskiego w warsz. Bagateli i w tym czasie uzupełniał swoje wykształcenie wokalne pod kier. M. Bruszewskiego. W 1902 został zaangażowany do t. łódz.; w sez. 1903/04 występował w Kaliszu i Lublinie. W 1904-15 zaangażowany w WTR, występował na scenie T. Nowości, śpiewając gł. partie tenorowe i barytonowe w operetkach. Wg recenzenta "Kuriera Warszawskiego" był amantem "lekkim, wykwintnym, znakomitym". Grał w tym okresie m.in. Hrabiego Sternfelda ("Krysia leśniczanka"), Doktora Falkę ("Zemsta nietoperza"), Berniera ("Szalona dziewczyna"), Godata ("Cnotliwa Zuzanna"), Walentego ("Mały Faust"). W lipcu 1915 jako poddany austr. musiał opuścić Warszawę i wyjechał do Moskwy. Występował tam w sez. 1915/16 w operetce pol., a w 1916-18 w operetce ros., m.in. w petersburskim t. Palące i t. Nikitskim w Moskwie. W 1918-21 występował w Studio Muz. Moskiewskiego T. Artystycznego, m.in. jako Pomponet w reżyserowanej przez W.I. Niemirowicza-Danczenkę "Córce pani Angot". W tym czasie związał się z K. Niewiarowską i po powrocie do kraju występował przez wiele lat jako jej stały partner. W sez. 1922/23 objął dyr. T. Nowego w Warszawie, w którym także występował i reżyserował. Recenzje znowu podkreślały jego "piękne warunki zewnętrzne harmonizujące doskonale z lekkością, swobodą, elegancją". W sez. 1923/24 prowadził t. Operetka-Wodewil, w sez. 1924/25 t. Nowości. W 1926 występował i reżyserował w T. Niewiarowskiej, w 1927 gościnnie w Krakowie, w sez. 1927/28 w warsz. t. Nowości i 23 II 1928 obchodził na tej scenie jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej. W 1929 grał w warsz. t. Znicz, potem w Rewii, a w końcu tego roku gościnnie w Poznaniu. W 1931 znowu należał do zespołu warsz. T. Nowości, w 1932 występował gościnnie we Lwowie, od sez. 1932/33 do 1938 w wil. Lutni. 2 V 1935 obchodził w Wilnie trzydziestopięciolecie pracy. W sez. 1938/39 należał do zespołu T. Rozmaitości we Lwowie. W czasie II wojny świat, pracował jako fotograf w Wilnie. W 1945 objął kierownictwo Komedii Muzycznej w Toruniu, w 1946-50 był kierownikiem t. Lutnia w Łodzi. 15 V 1950 obchodził na tej scenie pięćdziesięciolecie pracy. S. Dąbrowski w nekrologu pisał o jego talencie aktorskim, "który mu oddawał poważne usługi także w rolach dramatycznych". Wybitniejsze partie: Ryszard ("Gejsza"), Hans Schlick ("Księżniczka dolarów"), Mister Iks ("Księżna cyrkówka"), Baron Koloman ("Hrabina Marica"), Anzelm ("Dorina"), Garuccio ("Najpiękniejsza z kobiet").
Bibl.: Filler: Operetka (il.); Łoza: Czy wiesz I (il).); I. Schiller: Stanisławski; Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Dz. łódz. 1950 nr 173, 1951 nr 123; Kur. warsz. 1928 nr 45, 1935 nr 119,120; Teatr 1951 nr 7 (S. Dąbrowski).
Ikon.: S.J. Kozłowski: Portret, karyk.,akw. 1915 -MTWarszawa. Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
