Maria Wilkoszewska
WILKOSZEWSKA Maria, także Sarjusz-Wilkoszewska, zamężna Kruger-Strzelecka (14 VII 1898 Łódź - 21 VII 1957 Łódź), śpiewaczka, aktorka. Była córką Bronisława W. i Marii z Jankiewiczów, żoną aktora Czesława Strzeleckiego (właśc. nazwisko Kruger). Po ukończeniu gimn. Pętkowskiej w Łodzi uczyła się gry na fortepianie w szkole muz. w Kijowie, a także śpiewu u T. Kańskiego. W 1915-19 brała udział w koncertach w Kijowie, Winnicy i Humaniu. Po powrocie do kraju w 1919 występowała w Sosnowcu, w 1921 w T. Bagatela we Lwowie i zapewne w krak. T. Nowości, w 1922-24 w T. Narodowym w Toruniu, w sez. 1926/27 w T. Miejskim w Bydgoszczy, w sez. 1928/29 zaangażowała się jako śpiewaczka do T. Miejskich we Lwowie i zapewne pozostała tu przez kilka lat. Występowała też gościnnie w Katowicach (1931) i Bydgoszczy oraz śpiewała na koncertach i w radio. W 1935 pracowała jako aktorka dram. w zespole objazdowym Reduty, w 1935-37 w T. Wołyńskim w Łucku, w sez. 1937/38 w T. Polskim w Poznaniu, 1938/39 w T. Miejskim w Toruniu. Podczas II wojny świat. pracowała jako urzędniczka, w 1944 występowała w T. Powszechnym w Krakowie. W sez. 1945/46 była zaangażowana w T. Polskim w Bydgoszczy, 1946/47 w T. Nowym w Poznaniu, w 1947-49 w T. Miejskim w Lublinie, w sez. 1949/50 w T. Wybrzeże w Gdańsku, w J950-52 znów w Lublinie, w 1953-56 w T. Polskim w Bielsku, gdzie 18 VIII 1956 obchodziła jubileusz trzydziestopięciolecia pracy grając rolę Pani Higgins ("Pigmalion"). W sez. 1956/57 była zaangażowana w T. im. Jaracza w Łodzi, ale z powodu złego stanu zdrowia nie występowała. W pierwszym okresie działalności znana była głównie jako śpiewaczka operowa i operetkowa. Wg Z. Korneckiego była "obdarzona pięknym sopranem lirycznym o bogatej skali koloraturowej". W operach śpiewała m.in. takie partie jak: Halka ("Halka"), Musetta ("Cyganeria"), Siebel ("Faust"), Carewicz ("Borys Godunow"), w operetkach m. in. partię tyt. w "Gri-Gri" oraz Dionizę ("Nitouche"). Od ok. 1935 występowała wyłącznie jako aktorka dram. i była wówczas "zawsze zadziwiająco młoda, odkrywcza w swej delikatnej, misternej robocie aktorskiej" (Z. Kornecki). Ważniejsze role: Aniela ("Śluby panieńskie"), Ciepielowa ("Przeprowadzka"), Królowa Anna ("Szklanka wody"), Dulska ("Moralność pani Dulskiej"), Elmira ("Świętoszek"). Była też nauczycielką śpiewu i wykładała w szkołach muzycznych.
Bibl.: Trzechlecie T.N. w Toruniu s. 43, 49, 51 (il.); Dz. zach. 1956 nr 199 (il.); Teatr 1956 nr 20; Teatr i Film 1958 nr 1; Afisze i programy, IS PAN (m.in. program jubileuszu, Bielsko 1956 - tu artykuł Z. Korneckiego; też il.); Akta SPATiF nr 1185.
Ikon.: Fot. pryw. - zb. Z. Koczanowicza.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
