Osoby

POTWOROWSKI Tadeusz Piotr (14 lipca 1898 Warsza­wa – 24 kwietnia 1962 Warszawa)

scenograf

Uczył się w gimnazjum w Moskwie, a następnie studiował na wydziale architektury Politechniki Warszawskiej i malarstwo w warszawskiej szkole Konrada Krzyżanowskiego. Następnie wyjechał do Krakowa, gdzie był uczniem Józefa Pankiewicza i związał się z grupą kapistów. W 1924–33 przebywał za granicą, głównie w Paryżu, następnie do wojny mieszkał w Poznań­skiem.

W czasie II wojny światowej był w Szwecji, potem osiadł w Anglii, gdzie od 1944 był członkiem London Group, od 1948 prof. akademii sztuk pięknych [Bath Academy of Art] w Corsham Court koło Bath, a w 1956 został członkiem Royal West of England Academy.

W 1958 powrócił do Polski i był profesorem Wyższych Szkół Sztuk Plastycznych w Sopocie i Poznaniu. Za­równo za granicą, jak i w kraju brał udział w licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych.

Wybitny malarz, scenografią zainteresował się już przed II wojną światową, opracowując dekoracje do Mistrza Pathelina w krakowskim teatrze artystów Cricot. W latach powo­jennych w Anglii wykonywał pewne prace scenograficz­ne w teatrze Nottinghill Gate. Po powrocie do kraju w 1958–62 współpracował z teatrami Poznania, Warszawy, Wrocła­wia i Katowic. Projektował dekoracje i kostiumy do Wesela (Teatr Polski, Poznań 1959), Woyzecka (Teatr Nowy, Poznań 1959), Fausta w oprac. Jerzego Grotowskiego (Teatr Polski, Poznań 1960), Pośredniczki matrymonialnej (Teatr Współczesny, Warszawa 1959), Historii fryzjera Vasco (Teatr Współczesny, Warszawa 1961), Zawiszy Czarnego (Teatr Rozmaitości, Wrocław 1961) i Dziadów (Teatr im. Wys­piańskiego, Katowice 1962). Wystawione w 1959 w Poz­naniu w reżyserii Tadeusza Byrskiego Wesele wywołało gwałtowną polemikę, m.in. z racji scenografii Potworowskiego, odstępującej od przyjętego w naszym teatrze kanonu.

Prace Potworowskiego były przykładem dekoracji malarskiej, czym wyróżniały się na tle scenografii polskiej, architektonicznej i rzeźbiarskiej. Był to typ dekoracji wyjątkowy, nawet na tle scenografii światowej. Cechy tych dekoracji to przede wszystkim płaszczyzny barwne, celowo pozba­wione perspektywy. Przeniósł na nie Potworowski swoje doświad­czenia malarskie, wprowadził kolorystykę charaktery­styczną dla swej palety – zestawienia intensywnych zieleni, fioletów, żółci. Z dekoracjami współgrał ko­stium jako kolorowa plama; reszta sceny pozostawała niemal lub całkowicie pusta. Scenografia Potworowskiego łączyła w sobie wysokiej klasy walory plastyczne i głębokie zro­zumienie dramatu.

Bibliografia

Almanach 1961/62; Katalog Wystawy Scenografii (Pol­skie dzieło plastyczne w XV‑lecie PRL), Warszawa 1962; Piotr Potworowski. Seria: Współczesne malarstwo polskie (Wstęp J. Starzyńskiego), Warszawa 1959 (il.); Scenografia P. Potworow­skiego. Katalog wystawy, Poznań 1963; Strzelecki: Pla­styka teatr.; Prz. artyst. 1959 nr 1; Teatr 1962 nr 15 (Z. Strze­lecki).

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.