Waleria Dobosz-Markowska
Waleria Eugenia Dobosz-Markowska (14 IV 1887 Lwów - 2 X 1982 Warszawa), śpiewaczka, W 1902 wstąpiła do chóru t. lwowskiego. Wkrótce zaczęła występować w mniejszych partiach operetkowych, jak Zuzia ("Druciarz" Lehara), Pomarła ("Dziesięć cór na wydaniu" Suppego), a także dram., np. Marta ("Ijola" Żuławskiego), Józia ("Wicek i Wacek" Przybylskiego). W 1910 została solistką tego t. Śpiewała wówczas partie pierwszoplanowe, m. in. Andzia ("Walc miłości" Ziehrera), Miss Desi ("Księżniczka dolarów" Falla), Julia ("Hrabia Luksemburg" Lehara), Treska ("Manewry jesienne" Kalmana). Z zespołem lwów. operetki występowała w Krakowie (np. sez. letnie 1904, 1905, 1906). W Warszawie po raz pierwszy wystąpiła 19 VI 15 w Linoskokach Gannego na scenie letniego t. w Bagateli, następnie jako Fani Pirnette ("Polska krew" Nedbala) w T. Nowości. Wkrótce stała się jedną z popularniejszych solistek tego t. W sez. 1915/16 występowała także w Dolinie Szwajcarskiej i T. Nowoczesnym, w sez. 1916/17 w T. Mirage i z zespołem tego t. gościnnie m. in. w Płocku (luty), od maja w warsz. t. Czarny Kot, tamże w 1920, w 1921 w T. Nowości, a następnie z zespołem Franciszka Stróżewskiego w Częstochowie, Lublińcu, Radomsku, Rakowie. Od lipca t. r. i w sez. 1921/22 występowała w warsz. t. Nietoperz oraz w Operetce Krakowskiej (wrzesień). Od kwietnia 1922 i w sez. 1922/23 w warsz. T. Nowym, w imprezach dla dzieci na scenie t. Wodewil oraz w t. Stańczyk. W maju i czerwcu 1923 gościnnie w T. Letnim w Wilnie. Na pocz. 1924 z Objazdowym T. Premier pod dyr. Tadeusza Ortyma m. in. w Płocku, od kwietnia t. r. w warsz. Nowościach. Z zespołem operetki warsz. w listopadzie 1924 rozpoczęła tournee po kraju (w tyt. roli "Hrabiny Maricy" Kalmana), m. in. w Radomiu, Częstochowie, Kaliszu, Bydgoszczy, Toruniu, Płocku, Grodnie, Wilnie, Przemyślu, Tarnowie, Stanisławowie. W styczniu 1925 grała znów Marice na scenie warsz. Nowości, od kwietnia t. r. gościnnie w Operetce Krakowskiej ("Dzidzia" Piotrowskiego), w sierpniu w Krynicy, we wrześniu z zespołem warsz. Nowości m. in. w Radomiu i Płocku, w marcu 1926 w Kaliszu ("Królowa Nocy" Kolia). W 1927 grała w warsz. t. Olimpia, w 1928 w t. Czerwony As. W l. trzydziestych już nie występowała na scenie. Po II wojnie świat, mieszkała w schronisku aktorów w Skolimowie. Poza wymienionymi rolami miała w swym repertuarze jeszcze m. in. tytułowe w "Medi" Stolza, "Cnotliwej Zuzannie" Gilberta, "Niecałowanej żonce" Kolia, Arsenę ("Baron cygański" Straussa), Germanę ("Dzwony kornewilskie" Planquette'a), Wandę ("Polska krew" Nedbala), Angelę ("Kapłanka ognia" Walentinowa), Sigrid ("Blondynka" Gilberta).
Źródło: Almanach sceny polskiej 1982/83. Tom XXIV. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987.
