Jan Cesarski
CESARSKI Jan Stanisław (2 IX 1889 Warszawa - 11 II 1975 Warszawa), tancerz, choreograf, kierownik baletu. Był synem Jana i Franciszki C, mężem najpierw Cecylii Cesarskiej (zob. t. 1), później Czesławy z domu Sitarek, ojcem tancerki Celiny (Cecylii) C. zamężnej Kardasz. Od 1896 uczył się w szkole baletowej przy T. Wielkim w Warszawie i jako uczeń od 1902 występował na scenach WTR, m.in. w "Coppelii", "Panu Twardowskim" A. Sonnenfelda. Od 1905 tańczył w corps de ballet WTR, m.in. w baletach: "Katarzyna córka bandyty", "Najada i rybak". W sez. 1906/07 należał do zespołu J. Myszkowskiego i C. Danielewskiego w Lublinie (tańczył w operetkach), w 1908 nadal był w zespole J. Myszkowskiego, m.in. w Lublinie (styczeń-marzec) i Kaliszu (kwiecień). Następnie aż do 1914, ponownie był w balecie warsz. (wykonywał tańce zespołowe); niekiedy brał także udział w imprezach letnich poza scenami WTR, m.in. w 1912 w Dolinie Szwajcarskiej. W 1914-17 występował jako solista baletu opery w Kijowie, a 1917-20 w Odessie. W 1920 wrócił do Warszawy; we wrześniu t.r. występował w "Wieczorze baletu polskiego" w dawnym T. Nowoczesnym, od 16 X 1920 w t. Sfinks, a od 13 I 1921 w t. Miraż; tańczył w tym czasie najczęściej w duecie z żoną Cecylią. W 1921-24 występował w Krakowie: w sez. 1921/22 i 1922/23 w Miejskim T. Opera i Operetka, w 1923 w T. Nowości, w sez. 1923/24 w Operetce przy ul. Rajskiej. Był tu solistą i baletmistrzem; tańczył gł. w operetkach, opracował też do kilku z nich choreografię, m.in. do "Nocy w Wenecji" (1921), "Gasparone" (1922) oraz wspólnie z G. Kiaksztem wystawił "Divertis-sement baletowe" (1921). W 1922 przez pewien czas współpracował z krak. operetkowym T. Objazdowym pod kier. T. Pilarskiego i z teatrem tym wyjeżdżał na występy m.in. do Białegostoku. W sez. 1924/25 i 1925/26 był solistą i baletmistrzem T. Miejskich we Lwowie, choreografem gł. operetek m.in. takich, jak: "Pajacyk", "Lalka", "Kobietki szampańskie"; opracował także układ taneczny do "Nie-Boskiej komedii" (1924); tańczył m.in. Pana Młodego ("Wesele w Ojcowie"), walca w "Fauście". W listopadzie 1927 występował w kabarecie Wesoła Jama w Warszawie; nast. do 1931 należał do zespołu A. Pawiowej, z którym odwiedził m.in. Niemcy, Anglię, Francję, Egipt, Indie i Australię. W 1931-34 występował w różnych zespołach objazdowych na terenie Polski, m.in. w 1934 dwukrotnie w Płocku (kwiecień i wrzesień) i w Kaliszu w kinoteatrze Oaza (kwiecień). W 1934-39 był solistą baletu T. Wielkiego w Warszawie; piastował też funkcję zastępcy kier. baletu warsz. oraz sekretarza warsz. szkoły baletowej. Tańczył m.in. w "Coppelii", "Harnasiach" (Harnasia), "Niemej z Portici", "Strasznym dworze", w operetkach, m.in. taniec hiszpański w "Hrabim Luxemburgu", czardasza w "Baronie cygańskim", w "Cygańskiej miłości". Latem 1936 tańczył w "Trzech walcach" w warsz. t. Wielka Operetka pod dyr. J. Korolewicz-Waydowej; w tymże roku występował też w sali kina Hollywood w programie "Na gwiaździstej fali". Opracował choreografię "Halki" wystawionej przez Krak. Tow. Operowe na scenie T. im. Słowackiego (8 XI 1937) i tańczył w tym spektaklu. Kierował baletem opery warsz. podczas występów w Katowicach (5 IV 1938 wystawiono "Straszny dwór"). Po II wojnie świat. do 1955 na scenie nie występował; był pracownikiem umysłowym w przedsiębiorstwie Państw. Komunikacja Samochodowa (PKS). Od 1 X 1955 powrócił do Opery w Warszawie; w tymże roku obchodził jubileusz wieloletniej pracy artystycznej. W zespole Opery warsz. pozostał do 31 VIII 1958.
Bibl.: Almanach 1974/75; Kaszyński: Teatralia; KonarskaPabiniak: Repertuar; Mamontowicz-Łojek: Terpsychora (il.); Sempoliński: Wielcy artyści; Sobański: Teatr Pol. na Śląsku; Kur. Warsz. 1920 nr 261, 287, 1921 nr 13, 1927 nr 327, 1935 nr 66, 72, 119, 153, 1936 nr 219; Scena Pol. 1922 z. 11-12; Ziemia Lub. 1908 nr 46; Życie Warsz. 1975 nr 38; Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta (tu fot.), ZASP.
Ikon.: Fot. - Arch. Dok. Mech.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
