Aleksander Wasiel
WASIEL Aleksander, Aleksy, także A. Janikowski, Wasiel-Janikowski, Zawisza (9 II 1904 Warszawa - 16 VI 1979 Kartuzy), aktor, śpiewak, kierownik artyst. teatru. Był synem Stefana i Zuzanny W., bratem -> Bogdana Wasiela, mężem -> Michaliny Makowieckiej. Być może rodzina nosiła podwójne nazwisko, ponieważ obaj bracia używali, wymiennie lub w połączeniu Wasiel-Janikowski, obu nazwisk; nazwisko Zawisza podaje tylko "Scena Polska" w 1923. W 1922 ukończył warsz. gimn. Rontalera. Jako uczeń kształcił głos w Konserwatorium Warsz. i w Wyższej Szkole Muz. im. Chopina, a także później, pry w. u A. Różańskiego i W. Brzezińskiego. Od 1922 był uczniem Instytutu Reduty. W sez. 1923/24 należał do zespołu Reduty i grał tam drobne role, np. Staszka Szelę i Walka ("Turoń"), Drużbę II ("Pomsta"). W sez. 1924/25 występował w T. im. Bogusławskiego w Warszawie, często w przedstawieniach muz. reżyserowanych przez L. Schillera, np. jako: Staszek ("Skalmierzanki"), Dzielny żołnierz ("Bandurka"), Tenor ("Żołnierz królowej Madagaskaru") oraz Wakulińczuk ("Kniaź Patiomkin"). W sez. 1925/26 był w zespole T. Polskiego, grał często, ale nadal role drugoplanowe. Następnie związał się z PR; śpiewał wiele czołowych partii tenorowych w tzw. radio-operetkach, przygotowywanych przez jego późniejszą żonę M. Makowiecką; przyniosło mu to pewną popularność. Sporadycznie brał udział w muz. przedstawieniach na różnych scenach warsz.: w T. Wielkim (w operze "Parsifal", 1927 i w operetce "Miłość cygańska", 1938), t. Banda (1931), T. Nowe Ateneum ("Rewolucja w Pikutkowie", 1933), T. Letnim (Parys w "Pięknej Helenie", 1935). Podczas II wojny świat. śpiewał w warsz. kawiarniach; w lipcu 1944 występował w jawnym t. Nowy Miraż. W 1945 wyjechał na Wybrzeże, założył wraz z żoną w Kartuzach krótkotrwały T. Ziemi Kaszubskiej. Występował w radiu i na estradach. W 1. pięćdziesiątych był kier. kina w Kartuzach. Od 1958 występował w T. Muzycznym w Gdyni; od lutego 1960 do maja 1961 był kier. artyst. tej sceny; 9 II 1969 przeszedł na emeryturę. W teatrze tym 29 XI 1964 obchodził jubileusz czterdziestolecia pracy artyst., wystąpił w roli Obolskiego ("Fajerwerk").
Miał "szarmancką aparycję i piękny głos". W Gdyni grał z powodzeniem wiele ważnych ról takich, jak: Feri ("Księżniczka czardasza"), Tscholl ("Domek trzech dziewcząt"), Celestyn ("Nitouche"), Giulio ("Czarujący Giulio"), Pickering ("My Fair Lady"). Kierując teatrem wystawiał najczęściej tradycyjny repertuar operetkowy w równie tradycyjnym stylu.
Bibl.: Almanach 1978/79; Jankowski, Misiorny; Lorentowicz: T. Polski; Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Simon: Spis przedstawień Reduty; Szczublewski: Artyści i urzędnicy; Wilski: Szkolnictwo; Dz. Bałt. 1964 nr 282 (cyt. i il.); Kur. Warsz. 1927 nr 85, 1933 nr 151, 1935 nr 12, 1938 nr 302; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 195; Scena Pol. 1923 z. 7-12; Afisze, programy, wycinki prasowe, IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
