Zygmunt Mossoczy
MOSSOCZY Zygmunt (18 II 1881 Przemyśl - 18 XII 1962 Warszawa), śpiewak, dyr. teatru. Był synem Romualda M. i Ludwiki z Tudorowiczów, bratem -> Romualda M. Po skończeniu gimn. w Nowym Sączu wstąpił (w 1899) na wydział przyrodniczy Uniw. Jagiell.; równocześnie zaczął naukę śpiewu pod kier. W. Barabasza. W 1900 przeniósł się do Lwowa, gdzie w 1905 ukończył wydział chemii na politechnice i klasę śpiewu W. Wysockiego w konserwatorium. Jeszcze jako student debiutował 6 XI 1903 w T. Miejskim we Lwowie w partii Hundinga ("Walkiria"); w sez. 1903/04 śpiewał w t. lwow. także m.in. Ramfisa ("Aida"), Serwacego ("Verbum nobile"). Wiosną 1905 wyjechał na dalsze studia wokalne do Mediolanu, gdzie uczył się m.in. u T. Arklowej. W sez. 1905/06 został zaangażowany przez L. Hellera do Teatro Lirico w Mediolanie; śpiewał tam partie Przeora ("Kuglarz Madonny") i Stolnika ("Halka"). Po powrocie do kraju wystąpił gościnnie w T. Wielkim w Warszawie 22 II 1906 w partii Stolnika ("Halka"). W 1906-08 występował w T. Miejskim we Lwowie; brał także udział w wyjazdach zespołu lwow. na występy do Krakowa. 28 VIII 1906 ożenił się z Olgą Kupczyńską. Po występie w T. Wielkim w Warszawie 4 X 1908 w partii Zbigniewa ("Straszny dwór") został na sez. 1908/09 zaangażowany do zespołu opery WTR. W 1909-11 występował z powodzeniem we Włoszech, m.in. w Teatro dal Verme w Mediolanie oraz w Catanii, Genui i Brescii. Zapewne w tym czasie występował także w Londynie. Od października 1911 do lata 1915 należał znów do zespołu opery WTR, następnie jako poddany austr. został ewakuowany w głąb Rosji. W 1917-18 był nauczycielem śpiewu w szkole muz. we Włodzimierzu. Po powrocie do kraju został zaangażowany do T. Wielkiego w Warszawie i występował tam od 1 IX 1918 do 1934. W 1918-20 udzielał lekcji śpiewu w szkole muz. To w. Muzycznego im. Chopina. W maju 1930 występował gościnnie w Pradze. Od 1931 do 1934 był dyr. administracyjnym Opery Warszawskiej jako przedstawiciel zrzeszenia artystów; w 1934 pełnił funkcję współdyrektora Opery (obok A. Dobosza). 16 XII 1933 obchodził jubileusz trzydziestolecia pracy śpiewając partię Kardynała ("Żydówka"). W 1934-36 (w okresie dyr. J. Korolewicz-Waydowej) zajmował się wyłącznie pracą pedag. i nie występował na scenie. W 1936-39 (za dyr. J. Mazarakiego) występował tylko dorywczo, zajmując jednocześnie (do końca 1938) stanowisko dyr. administracyjnego Opery. W okresie II wojny świat. udzielał lekcji śpiewu. Podczas powstania warsz. został ranny. Po wojnie przez kilka lat przebywał w Schronisku Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Od 1949 był nauczycielem śpiewu w Zespole Pieśni i Tańca Domu Wojska Polskiego w Warszawie. 3 XII 1956 obchodził w Operze Warszawskiej jubileusz pięćdziesięciolecia pracy. Charakterowi jego "basso cantante" najbardziej odpowiadały takie partie jak: Laurenty ("Lukrecja Borgia"), Rocco ("Fidelio"), Król Marek ("Tristan i Izolda"), Landgraf ("Tannhauser"), Pimen ("Borys Godunow"), Milczek ("Zemsta"), Titurel ("Parsifal"); wyróżnił się zwłaszcza w partii Bazylego ("Cyrulik sewilski"). Wg P. Rytla "miał wspaniałą postać, szlachetność ruchów i gestów. Skala jego talentu była bardzo rozległa. Głos obszerny, o pięknym brzmieniu, podatny do wyrażania zarówno serdecznych wzruszeń, jak grozy lub majestatu". Był członkiem zasłużonym ZASP, a w 1920-24 i 1926-28 członkiem zarządu tej organizacji. Przez wiele lat zajmował się nauczaniem śpiewu; uczniami jego byli m.in. J. Romeyko, S. Znicz, M. Trembicki.
Bibl.: Łoza: Czy wiesz I (il.); Okręt s. 383; Pajączkowski: Teatr lwow.; SMP; Express por. 1933 nr 352; Teatr 1957 nr 2 (J. Macierakowski); Ruch muz. 1963 nr 4 (P. Rytel).
Ikon.: K. Lasocki: M. jako Don Basilio (Cyrulik sewilski), rys., 1911, repr. Świat 1921 nr 51; Jotes (J. Szwajcer): Portret, karyk., rys., repr. Tyg. ilustr. 1921 nr 19; Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
