Tadeusz Schmidt
SCHMIDT Tadeusz (14 XI 1920 Kraków - 10 V 1976 Łódź), aktor, reżyser. Był synem Władysława i Michaliny S., mężem aktorki Ewy Szumańskiej. Przed wojną statystował w T. Polskim w Warszawie i w filmach ("Testament profesora Wilczura"). Podczas okupacji niem. pracował jako robotnik w drukami. W 1945 rozpoczął naukę w Studio Dram. przy Starym T. w Krakowie, w sierpniu 1945 występował w pokazach uczniów tego Studia. W sez. 1945/46 kontynuował naukę w Studio i grał w T. Powszechnym im. Żołnierza Polskiego w Krakowie; debiutował tam rolą Gilsona ("Burmistrz ze Stylmondu"). W sez. 1946/47 był aktorem T. Kameralnego TUR w Krakowie, w 1947 zdał eksternistyczny egzamin aktorski. Po wyjeździe z Krakowa grał w T. Kameralnym Domu Żołnierza w Łodzi (sez. 1947/48), T. Dramatycznych we Wrocławiu (1948-54), gdzie był również asystentem reżysera, T. Wybrzeże w Gdańsku (1954-56). W 1956-61 występował w Łodzi w teatrze, który w sez. 1956/57 nazywał się Estradą Satyryczną, w sez. 1957/58 T. Satyry, a od 1958 T. 715. W 1961-63 był w T. Polskim w Bydgoszczy (jednocześnie kierował bydgoskim T. Propozycji), w 1963-66 w T. im. Mickiewicza w Częstochowie (reżyserował "Anię z Zielonego Wzgórza", "Elżbietkę w krainie baśni"), w sez. 1966/67 w T. im. Wyspiańskiego w Katowicach. Od 1 IX 1967 był aktorem T. Nowego w Łodzi. Zmarł na zawał serca prowadząc samochód. "Potężna, barczysta sylwetka i jasne, szczere oczy" (J. Kydryński) zadecydowały, że grał przede wszystkim silnych, zdecydowanych mężczyzn, często wojskowych. Były to takie role, jak: Oficer Wehrmachtu ("Niemcy"), Oliver ("Jak wam się podoba") - we Wrocławiu, Kirkor ("Balladyna"), John ("Ladacznica z zasadami") - w Gdańsku, Generał ("Policja") - w Łodzi, Macheath ("Opera za trzy grosze"), Fortynbras ("Hamlet"), Morwicz ("Wilki w nocy") - w Bydgoszczy. W ostatnim okresie zmienił emploi, grał ludzi dobrodusznych, nieporadnych, choć czasem pod pozorami zagubienia, zdolnych do oporu, nieustępliwych. Takie były np. role: Wiktora Franza w "Cenie", Pana Karola w "Dla miłego grosza", Lechickiego w "Ciężkich czasach" M. Bałuckiego (wszystkie w T. Nowym w Łodzi). Zagrał ok. czterdziestu ról w filmach; debiutował w 1948 jako Oficer gestapo w "Ostatnim etapie". Od słynnej roli Jaśka Gazdonia w "Czarcim żlebie" (1950) i Janka Szarlińskiego w "Przygodzie na Mariensztacie" (1954) pisano o nowym typie amanta film.: "ze swoją szczerą, prostą twarzą, z nieco kanciastymi ruchami i ociężałą sylwetką, kłócił się z dotychczasowym pojmowaniem roli mężczyzny-amanta na ekranie" (W. Czapińska). Uznano, że jego emploi tworzą role pozytywnych bohaterów, np. Kołacza z "Barw walki" określono: "optymistyczny bohater wojennej epoki" (B. Wachowicz). W filmie grał m.in. takie role, jak: Sawka ("Podhale w ogniu"), Brygadzista ("Chudy i inni"), Gryczman ("Westerplatte"), Kapitan Hulewicz ("Ostatni po Bogu"), Jan ("Album polski"), Generał Berling ("Wyzwolenie"), Bańkowski ("Hubal").
Bibl.: Almanach 1975/76; Csató: Interpretacje; Hist. filmu t. 3 (il.); Janicki: Film pol.; Kaszyński: Teatr łódz.; Orzechowski: Stary Teatr; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; T. Polski Wrocław 1945-65; T. Nowy w Łodzi (il.); Echo Dnia 1979 nr 309; Ekran 1965 nr 10 (wywiad z S.), 1976 nr 24 (W. Czapińska); Magazyn Film. 1969 nr 27 (J. Kydryński); Życie Lit. 1976 nr 21; Życie Warsz. 1976 nr 112; Programy, IS PAN.
Ikon.: Fot. - MTWarszawa, ZASP.
Film.: 1948 - Ostatni etap (f.); 1950 - Czarci żleb (f.); 1953 - Żołnierz zwycięstwa (f.); 1954 - Pościg (f.), Przygoda na Mariensztacie (f.); 1955 - Irena do domu (f.); 1956 - Podhale w ogniu (f.); 1957 - Skarb kapitana Martensa (f); 1959 - Cafe pod Minogą (f.); 1960 - Krzyżacy (f.); 1961 - Świadectwo urodzenia, n. III (f.); 1962 - O dwóch takich, co ukradli księżyc (f.); 1964 - Giuseppe w Warszawie (f.), Pięciu (f.); 1965 - Barwy walki (f.); 1966 - Potem nastąpi cisza (f.); 1966-68 Stawka większa niż życie (s.tv); 1967 - Chudy i inni (f.), Morderca zostawia ślad (f.), Powrót na ziemię (f.), Westerplatte (f.); 1968 - Jutro Meksyk (f.), Ostatni po Bogu (f.); 1969 - Pan Wołodyjowski (f.), Przygody pana Michała (s.tv), Tylko umarły odpowie (f.); 1970 - Album polski (f.), Prawdzie w oczy (f.), Romantyczni (f.), W każdą pogodę (tv); 1971 - Akcja "Brutus" (f.), Kocie ślady (tv), Legenda (f.), Oswobożdienije - Wyzwolenie, cz.IV (f. prod. ZSRR), Pierścień księżnej Anny (f.); 1972 - Bolesław Śmiały (f.); 1973 - Gruby (s.tv), Hubal (f.), Motyle (f.), Palec boży (f.), Sanatorium pod klepsydrą (f.), Śledztwo (tv); 1974 - Najważniejszy dzień życia (s.tv); 1975 - Karino (s.tv); 1976 - Zagrożenie (f.); 1977 - Sołdaty swobody - Żołnierze wolności (f. prod. ZSRR); Materiały - Archiwum TVWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
