Aniela Łomska
ŁOMSKA Aniela Helena, właśc. A.H. Erlich, zamężna Małkowska (23 VI 1886 Warszawa - 1 I 1978 Warszawa), aktorka. Była córką Jakuba Erlicha, powstańca z 1863 r., i Marii Zofii z Rozenów, żoną Henryka Małkowskiego (zob. t. 1). Po ukończeniu pensji kształciła się w Klasie Dram. przy Warsz. Tow. Muzycznym. Od sez. 1908/09 występowała w T. Miejskim w Krakowie: 11 X 1908 zagrała Zosię ("Tamten") i do końca listopada grała jeszcze parę ról; oficjalnie debiutowała jako Flora ("Pan Geldhab", 10 X 1909) i 1909-12 należała do zespołu krak. teatru. W sez. 1912/13 występowała w Warszawie w T. Polskim, a od sez. 1913/14 do 1920 należała do zespołu dramatu WTR (po odzyskaniu niepodległości T. Miejskie). Na scenie używała zawsze pseudonimu; 30 X 1920 poślubiła H. Małkowskiego i w zasadzie ustąpiła ze sceny, poświęcając się pracy społecznej. W 1922 występowała wraz z mężem w zespole K. Horbowskiej w Płocku. Grała m.in. takie role, jak; Nike Trojańska, Nike spod Termopil, Małgorzatka ("Noc listopadowa"), Agnieszka ("Człowiek z budki suflera"), Elianta ("Mizan-trop"), Haneczka ("Wesele"), Marianna ("Skąpiec"), Lili ("Pomysł panny Franciszki"); za najbardziej udaną uważano Lizbetę Rakuską w "Królewskim jedynaku". Od 1920 Małkowscy reżyserowali przedstawienia szkolne w warsz. gimnazjach, od 1925 organizowali co roku w dniu imienin J. Piłsudskiego 19 marca przedstawienia dla dzieci w T. Małym, Letnim i Polskim. W 1936 zorganizowali w Warszawie T. dla Dzieci (z udziałem zaw. aktorów i dzieci) grający w T. Wielkim, a nast. do 1939 w sali na Karowej. W 1924-39 wyjeżdżali do ośrodków polonijnych we Francji, a po kilku l. także do Niemiec, łącząc występy z instruktażem dla zespołów amatorskich. Ł. była w 1. trzydziestych wiceprzewodniczącą Związku T. Ludowych; wygłaszała też odczyty z dziedziny teatru. Po II wojnie świat, nie wróciła na scenę, ale w 1949 należała jeszcze do ZASP-u.
Bibl.: Almanach 1977/78; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 213 (il.); Konarska-Pabiniak, Repertuar; Lorentowicz: T. Polski; Łoza: Czy wiesz; Malkowski: Moje wspomnienia; Stokowa: Wyspiański; Kur. Warsz. 1920 nr 310, 1925 nr 182; Prz. Teatr, i Film. 1925 nr 2; Świat Nowości 1914 nr 1; Teatr 1913 z. 4 s. 50; Afisze, IS PAN, MTWarszawa; Akta (tu fot.), ZASP; spis ZASP 1949; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: Fot. - IS PAN.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
