Maria Lelska
LELSKA Maria, właśc. M. Lejczyk (20 V 1899 Warszawa - 18 II 1974 Warszawa), aktorka. Była córką Jana Lejczyka i Heleny z Rybków, siostrą Janiny Draczewskiej (zob. t. 1). Ukończyła w 1916 gimn., 1920-21 uczęszczała do pryw. szkoły dram. S. Wysockiej w Warszawie. W 1921-23 grała w T. Narodowym w Toruniu (jako M. Lejczykówna), m.in. Skierkę ("Balladyna"), Isię ("Wesele"), Milę ("Przechodzień"), Amelkę ("W małym dworku"). Z zespołem tego teatru wyjeżdżała na występy gościnne do Gdańska (maj 1922). W sez. 1923/24 i 1924/25 była aktorką T. Miejskiego w Grodnie, w 1925-26 T. Odrodzonego w Warszawie. Na scenie warsz. (już pod pseud.) wystąpiła m.in. w roli Wójtówny ("Głaz graniczny"), w której wg T. Kończyca "objawiła talent szczery i pełen wdzięku". Od września do grudnia 1926 grała w T. Polskim w Kaliszu, nast. w Wilnie: do końca sez. 1927/28 w T. Polskim (m.in. Melę w "Moralności pani Dulskiej", Józię w "Ułanach księcia Józefa"), w sez. 1928/29 w T. Reduta. Na nast. sez. przeniosła się do Warszawy: 1929/30 występowała w T. dla dzieci Jaskółka, brała też udział w przedstawieniach organizowanych w T. Domu Żołnierza na Pradze; 1930/31 grała w T. Ateneum, 1931/32 w T. Polskim. W 1936 związana była, wg własnej relacji, z T. Popularnym w Łodzi. W okresie II wojny świat. mieszkała w nadleśnictwie Lubień, skąd w 1943 jako zakładniczka została zabrana do więzienia w Piotrkowie, potem do końca wojny ukrywała się w Warszawie. Po wojnie była instruktorką świetlicową w Łodzi, a od czerwca 1946 aktorką T. Polskiego w Szczecinie. W sez. 1946/47 została zaangażowana do T. Miejskiego w Słupsku, 1948/49 - do T. Miejskiego w Białymstoku. Przez kolejne dwa sez. pracowała w objazdowych t. kukiełkowych, a od sez. 1951/52 w Łodzi: w T. Małym, nast. w T. Ziemi Łódzkiej (1952-66). Wśród jej powojennych ról ważniejsze to: Dulska ("Moralność pani Dulskiej"), Pani Grandet ("Eugenia Grandet"), Fiekłusza ("Burza" A. Ostrowskiego), Pani Soerensen ("Niemcy"), Matka ("Balladyna"), Występowała w filmach. Od listopada 1966 przeszła na emeryturę.
Bibl.: Almanach 1973/74; Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku; Hist. filmu t. 5; Kaszyński: Teatr łódź.; Kaszyński: Teatralia; Krasiński: Teatr Jaracza; Krasiński: Warsz. sceny (tu mylnie Leska); Kwaskowski s. 199, 215-226; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Simon: Spis przedstawień Reduty; Trzechlecie T.N. w Toruniu (il.); Dz. Łódź. 1966 nr 166; Dz. Wil. 1927 nr 215; Gaz. Grodzieńska 1923 nr 166; Kur. Warsz. 1925 nr 307 (T. Kończyc), 1929 nr 335; Prz. Teatr, i Film. 1924 nr 15; Życie Warsz. 1974 nr 44; Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta (tu fot.), ZASP.
Ikon.: Fot. - ZASP.
Film.: 1965 - Głos ma prokurator (f.).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
