Halina Rychłowska-Dunin
DUNIN-RYCHŁOWSKA Halina, z Gulików, zamężna Rychłowska (9 IV 1888 Nawojowa Góra, pow. Chrzanów - 13 X 1952 Olsztyn), aktorka, śpiewaczka. Była córką nauczyciela Franciszka Gulika i Marii z Dunin-Wąsowiczów, żoną -> Franciszka Rychłowskiego. Uczęszczała do szkoły średniej w Krakowie, a następnie uczyła się zawodu aktorskiego pod kier. S. Knake-Zawadzkiego i M. Przybyłowicza. W sez. 1904/05 występowała pod pseud. Dunin w krak. T. Ludowym (nazwisko Dunin pojawiło się w tym t. już w 1901-02, wątpliwe jest jednak, aby te informacje dotyczyły Haliny D.). 5 VI 1905 wystąpiła na popisie szkoły Przybyłowicza w T. Miejskim w Krakowie, grając role Julii ("Ożenić się nie mogę"). W 1906-08 występowała w T. Polskim w Poznaniu, 1908-10 w T. Polskim w Wilnie, w 1910 w T. Popularnym w Łodzi. 5 XI 1910 wyszła za mąż za aktora Franciszka Rychłowskiego i odtąd używała nazwiska Dunin-Rychłowska. W sez. 1911/12 występowała w T. Zjednoczonym w Warszawie i w objazdach, w 1912-18 w T. Polskim w Kijowie, 1918-20 w T. Polskim w Łodzi w zespołach kierowanych przez męża. Od 1920 do maja 1941 mieszkała stale w Wilnie i występowała w tamtejszych T. Miejskich. W Wilnie też 11 III 1939 obchodziła jubileusz trzydziestolecia pracy grając rolę Babki ("Spadkobierca"). Okresowo brała udział w objazdach, m.in. w 1929 z zespołem Reduty. Wróciła na scenę wil. w sez. 1944/45 i występowała w T. Polskim, w kwietniu 1945 przeniosła się wraz z zespołem wil. do T. Miejskiego w Toruniu, gdzie pozostała do 1948. W sez. 1948/49 występowała w t. w Gorzowie, który był wówczas filią T. Polskiego w Poznaniu, a w 1950-52 należała do zespołu T. im. Jaracza w Olsztynie.
Początkowo ze względu na drobną figurę i miły głos grywała role naiwnych, jak np. Zosia ("Azja Tuhajbejowicz"), Anusia ("Skąpiec"), a niekiedy subretek, jak np. Fruzia ("Damy i huzary"); występowała też w wodewilach, np. jako Helcia ("Królowa przedmieścia"), a nawet w operetkach. Później grała role dram., jak np. Harfiarka ("Wyzwolenie"), Panna Młoda ("Wesele"), Oliwia ("Wieczór Trzech Króli"), wreszcie role charakterystyczne jak Pani de Trevillac ("Ładna historia"), Dobrójska ("Śluby panieńskie"), Aniela ("Damy i huzary"). Wg S. Dąbrowskiego wielka prostota wyróżniała ją ,,obok taktu, skromności, braku fałszywych ambicji". Bibl.: Łoza: Czy wiesz I s. 641 (il.); Wieniec jubileuszowy Rychłowskiego s. 19, 30, 88 (il.); Comoedia 1939 nr 3; Teatr 1953 nr 1 (S. Dąbrowski); Akta SPATiF nr 204; Materiały archiwalne, MTWarszawa.
Ikon.: W. Durek: D. jako Panna Młoda (Wesele), olej, ok. 1911 - MTWarszawa; W. Dunin-Marcinkiewicz: D. w roli, akw. - MTWarszawa; Fot. pryw. i w rolach-MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
