Osoby

DĄBROWSKA Maria, z Ziembińskich (16 VII 1865 Warszawa - 3 XII 1952 Łódź), aktorka. Była żoną -> Romana D., matką aktora Mariana D. Kształciła się w szkole dram. E. Derynga. Debiutowała w 1883 w zespole A. Trapszy i B. Kremskiego w Kaliszu. W 1885 występowała w zespole T. Smotryckiego w warsz. t. ogr. Nowy Świat, w zespole J. Żołopińskiego w Lublinie, gł. w melodramatach. Od 3 IX 1885 do 1891 (z wyjątkiem lata 1886, kiedy występowała w zespole W. Antoniewskiego) pracowała w t. krak., gdzie wyróżniała się w rolach naiwnych. Młoda artystka o "sympatycznej powierzchowności, zgrabnej figurze", zachwyciła prasę i publiczność krak. "oryginalnym wdziękiem i zdolnością i zawsze właściwą dykcją". Zdobyła uznanie rolą Joanny ("Świat nudów"). Prawdziwy sukces przyniosły jej jednak role śpiewane. Zosia ("Łobzowianie") była kreacją tak interesującą, że wg jed­nego z recenzentów "na scenie o lepszą chyba niepo­dobna, a i o równą niełatwo". Grała m.in. Kamilę ("Dom otwarty"), Zofię ("Damy i huzary"), Celinę ("Kon­cert"), Helenę ("Pan Damazy"), Martę ("Ćwiartka papieru"), Basię ("Majster i czeladnik"). Brała również udział w let­nich występach t. krak.: 1886 w Piotrkowie, Często­chowie, Radomiu, 1887 - Tarnowie, Przemyślu, Szcza­wnicy, 1889 - Stanisławowie. Od września 1891 do 30 IV 1894 występowała w t. pozn., gdzie śpiewała w operach i operetkach, m.in. Wandę ("Zamek na Czorsztynie"), Ali­nę ("Paziowie królowej Marysieńki"), Annę ("Verbum nobile"), Rozalindę ("Zemsta nietoperza"). W sez. 1894/95 wy­stępowała w zespole J. Puchniewskiego w Petersburgu. W tym czasie wyszła za mąż za aktora Romana D. i zaczęła używać na scenie jego nazwiska. W sez. 1895/96 występowała w t. łódz., w 1897 w zespole J. Reckiego, m.in. w Przemyślu i w t. w Parku Kra­kowskim, następnie w zespole Adolfiny Zimajerowej (sez. 1898/99) w Częstochowie, Piotrkowie, w warsz. t. ogr. Odeon, w Odessie, Charkowie, Jelizawietgradzie, Jekatierynosławiu, w lecie 1900 w warsz. t. ogr. Wodewil w 1901 w zespole H. Kamińskiej w Częstochowie. Od 1901 została zaangażowana do T. Ludowego w Warszawie i występowała tam do 1905, głównie w rolach charakterystycznych. Od jesieni 1905 do stycznia 1906 występowała w Tow. Byłych Arty­stów T. Ludowego, potem kolejno wt. Renaissance i w t. na Chmielnej, u H. Czarneckiego w Płocku (kwiecień-maj 1908), od sez. 1908/09 do 1910 w t. łódz., w 1910 w Wilnie, w lecie 1911 w warsz. T. Renaissance, w sez. 1911/12 w T. Popularnym w Łodzi. W sez. 1912/13 występowała w t. wil. i z zespołem tego t. wyjechała w kwietniu 1913 do Petersburga, w sez. 1913/14 w t. pozn., w czasie I wojny świat. w zespole H. Halickiego w Lublinie. Grała wtedy gł. role charakterystyczne, m.in Żelazną ("Panna Maliczewska"), Annę ("Rewizor"). W 1917 i 1918 występowała w warsz. teatrzykach Oaza i Sfinks, 1919-22 w krak. T. Bagatela. 13 IV 1921 obchodziła tam jubileusz trzydziestopięciolecia pracy scen. w roli Pani Bonivard ("Niespodzianki rozwodowe"). W sez. 1922/23 i 1923/24 występowała w Toruniu, a w 1924-1926 - na scenie katowickiej. Od 1927 przez wiele lat w Łodzi. 9 III 1929 obchodziła w T. Miejskim jubileusz czter­dziestolecia w roli Właścicielki pensjonatu ("To, co naj­ważniejsze"). W sez. 1933/34 występowała przez kilka miesięcy w warsz. T. Nowa Komedia, a w 1934/35 w T. Aktora, 1935/36 w T. Wielka Rewia przy ul. Ka­rowej. Potem przez jakiś czas nie posiadała stałego engagement; następnie wróciła do Łodzi i 8 III 1938 obchodziła kolejny jubileusz na scenie T. Kameralnego w roli Babuni ("Spadkobierca"). W czasie II wojny świat. występowała w jawnych t. warsz. Komedia i Miniatury. W 1945 powróciła do Łodzi i tu w grudniu odbył się uroczysty jej jubileusz na scenie T. Powszechnego (z jubilatką w roli Pani Jowialskiej - "Pan Jowialski").
W następnych l. występowała jeszcze sporadycznie na scenie (w sez. 1946/47 i 1947/48 w T. Wojska Polskiego, a w 1951/52 w T. Nowym w Łodzi), grała m.in. Tykalską ("Pan Damazy").
Bibl.: Czachowska: Zapolska; Estreicher: Drużyny s.4; Filler: Melpomena; Koźmian: Teatr; Koryzna II s. 17; Kaczorowska-Herman: T. Popularny; Kaszyński: Teatr łódz.; Lipiec: Zel­werowicz; Spis ZASP 1923, 1949; Olszewski: Z kronik teatr.; 75 lat T. Pol. w Poznaniu; Sobański: Teatr pol. na Śląsku s. 35, 39; Trzechlecie T.N. w Toruniu s. 43, 49; Wspomnienia akto­rów; EMTA 1886 nr 133, 1891 nr 418; Kur. warsz. 1923 nr 58, 1929 nr 198; Pam. teatr. 1963 z. 1-4; Scena pol. 1929 z. 3; Teatr 195 3 nr 3 (S. Dąbrowski); Afisze, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach-MTWarszawa, SPATiF, IS PAN, MHKraków.
Film.: 1954 - Autobus odjeżdża 6.20.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973