Kalendarium

Paryż, Théâtre Sarah-Bernhardt: rozpoczął się pierwszy Teatr Narodów (fr. Théâtre des Nations), międzynarodowy festiwal teatralny pod auspicjami ITI (Międzynarodowego Instytutu Teatralnego), finansowany przez władze francuskie. Szesnaście zespołów teatralnych reprezentowało dziesięć krajów.

Pomysł zorganizowania międzynarodowego festiwalu teatralnego pojawił się już w 1949, podczas drugiego kongresu ITI w Zurychu. W 1954 Aman Maistre Julien (używający pseudonimu A.-M. Julien), dyrektor paryskiego Théâtre Sarah-Bernhardt, zorganizował pierwszy Międzynarodowy Festiwal Sztuki Dramatycznej (fr. Festival International d’Art Dramatique, 10 czerwca – 30 lipca 1954) we współpracy z władzami miasta i ITI. Ambicją było „zbliżanie ludzi przez kulturę”. W pierwszym festiwalu wzięło udział piętnaście krajów. Wydarzeniem był występ – po raz pierwszy za zimnowojenną „żelazną kurtyną – berlińskiego Berliner Ensemble z Kaukaskim kredowym kołem i Matką Courage Brechta. Polskę reprezentował Teatr Polski z Warszawy (Grzech i Mąż i żona w reż. Bohdana Korzeniewskiego).
W kolejnych edycjach, oprócz spektakli francuskich, prezentowane były takie teatry, jak Workshop Theatre, grecki Teatr Narodowy, wiedeński Burgtheater, Opera pekińska, ponownie Brecht (w 1955, z Polski – Teatry Dramatyczne z Krakowa), a w 1956 występowały m.in. mediolański Piccolo Teatro Giorgia Strehlera, praskie Národní Divadlo i warszawski Teatr Narodowy (Kordian w reż. Erwina Axera).

W 1957 festiwal zmienił nazwę na Teatr Narodów. Aż do 1972 organizowany był corocznie w formie dwumiesięcznych prezentacji, początkowo w Théâtre Sarah-Bernhardt, później w Théâtre Odéon. W ciągu pierwszych dziewięciu lat istnienia prezentowały się na nim teatry z czterdziestu dziewięciu krajów świata, m.in. moskiewski MChAT (po raz pierwszy na Zachodzie po II wojnie światowej), Royal Shakespeare Company, Living Theatre, Ballet du XX° siècle, Teatr Laboratorium czy warszawski Narodowy z przedstawieniami Dejmka; prezentowano spektakle nô i kabuki, a także happeningi.

Teatr Narodów 1961 – reportaż telewizji francuskiej z wizyty teatru marokańskiego,
prowadzonego przez Tayeba Saddiki.

W 1971 rząd francuski cofnął dotację dla paryskiego festiwalu, który decyzją ITI z 1973 został reaktywowany w formie wędrującej. Pierwsza edycja tej formule miała miejsce w Warszawie (1975), kolejne odbyły się m.in. w Belgradzie (1976), Caracas (1978), Amsterdamie (1980), Sofii (1982), Nancy (1984), Baltimore (1986), Santiago (1993).

Ostatni jak dotąd Teatr Narodów odbył się w 2008 (Nankin, Chiny). Być może ten rozdział historii nie jest jeszcze zamknięty – Międzynarodowy Instytut Teatralny powołał grupę roboczą pracującą nad wznowieniem festiwalu, a na swoich stronach internetowych prosi miasta lub kraje zainteresowane jego organizacją o kontakt z sekretariatem generalnym.

Teatr Narodów 1962 – Inbal Yemenite Dance Theatre z Izraela.

Datę inauguracji Teatru Narodów upamiętnia obchodzony od 1962 Międzynarodowy Dzień Teatru.

Bibliografia

• Odette Aslan, Paris capitale mondiale du théâtre, Théâtre des Nations, CNRS, Paris 2009.