Hasła

1. Część systemu oświetlenia sceny; rząd lamp oświetlających scenę pudełkową, osłoniętych od strony widowni, umieszczonych równolegle do górnej lub dolnej krawędzi portalu scenicznego.

Rampa górna (niem. Oberlicht) montowana jest na tzw. moście świetlnym; rampa dolna (niem. Fusslicht) – na przełomie XVIII i XIX w. nazywana też kanałem – umieszczona jest w podłodze sceny. Dawniej rampa oświetlała scenę światłem świec, co wymagało regularnego przycinania knotów, czym zajmował się tzw. objaśniacz świec. Później stosowano lampy olejowe, gazowe, a od połowy lat osiemdziesiątych XIX w. – reflektory elektryczne. Istnieją również rampy boczne, oświetlające scenę za pomocą kinkietów montowanych w pionie, na mostach świetlnych (fr. pont d’éclairage, niem. Beleuchterbrücke) ustawionych równolegle do bocznych ścian ramy scenicznej.

Niezależnie od rodzaju źródła światła, rampa była tak skonstruowana, by można było uzyskiwać efekt stopniowego ściemniania świateł (aż do ich wygaszenia) – dawniej dolna rampa (kanał) opuszczana była w tym celu poniżej poziomu sceny. Taki zabieg nie jest potrzebny w przypadku oświetlenia elektrycznego, którego jasność można dowolnie regulować. Rampy montuje się również w głębi sceny, oświetlają one dalsze plany przestrzeni gry. Mówimy wówczas o rampach tylnych (pionowych lub poziomych). Światła rampy mają charakter użytkowy (oświetlenie sceny) lub dekoracyjny (czasem po wygaszeniu świateł na widowni rampy portalowe świecą przed i po opuszczeniu kurtyny oraz podczas spektaklu).

2. W znaczeniu potocznym: próg sceny, umowna granica między sceną a widownią (określenie to odnosi się wówczas tylko do rampy portalowej).

Bibliografia

• Brzozowski, Stefan: Oświetlenie, dźwięk, dekoracje: techniczny warsztat teatralny, Warszawa 1976;
• Cegieła, Anna: Polskie słownictwo teatralne 1765–1965, Wrocław 1992;
• [Dmuszewski, Ludwik Adam i Żółkowski, Alojzy Fortunat]: Dykcjonarzyk teatralny. Z dodatkiem pieśni z najnowszych oper dawanych na Teatrze Narodowym warszawskim, Poznań 1808;
• Frankowska, Bożena: Encyklopedia teatru polskiego, Warszawa 2003;
• Glossary of the Theatre in English, French, Italian and German, compiled and arranged by Karin R. M. Band-Kuzmany, Amsterdam – London – New York 1969;
• Hansing, Friedrich; Unruh, Walter: Hilfsbuch der Bühnentechnik, Berlin 1942.