Hasła

Ruchomy element dekoracji umieszczony w głębi sceny, tworzący tło, niekiedy imitujący głębię perspektywiczną.

Prospekty dawnego typu (w XVII i XVIII w.) robiono z płótna naciągniętego na drewniane blejtramy. Składały się one z dwóch części rozsuwanych na boki. Malowano na nich pejzaże, widoki miast, budowle. Tworzyły całość obrazu scenicznego razem z malowidłami na kulisach (wcześniej periaktach). Prospekt wyznaczał też perspektywę całego obrazu scenicznego.

W Polsce pierwsze prospekty zastosowano w teatrze Władysława IV w Warszawie (1637) oraz w teatrach jezuickich w Lublinie i Poznaniu. Później prospekt zawieszano swobodnie (bez ram, gdyż był nawijany na specjalne walce) w nadsceniu i opuszczano go lub podnoszono przy zmianie dekoracji.

Wiszący prospekt zaczęto nazywać horyzontem. Współcześnie horyzont ma zwykle kształt wklęsły – tzw. horyzont półpełny (tylko w głębi sceny) lub pełny (dochodzi aż do krawędzi proscenium). Horyzont zastępuje się czasem neutralnymi kotarami. U schyłku XIX w. eksperymentatorzy teatralni rezygnowali niekiedy z prospektu i kotar, odsłaniając zaplecze teatralne (np. Tadeusz Pawlikowski na inaugurację Teatru Miejskiego w Krakowie, 1893).

Bibliografia

• Brzozowski, Stefan: Oświetlenie, dźwięk, dekoracje: techniczny warsztat teatralny, Warszawa 1976;
• Cegieła, Anna: Polski słownik terminologii i gwary teatralnej, Wrocław 1992;
• Cegieła, Anna: Polskie słownictwo teatralne 1765–1965, Wrocław 1992;
• Frankowska, Bożena: Encyklopedia teatru polskiego, Warszawa 2003;
• Glossary of the Theatre in English, French, Italian and German, compiled and arranged by Karin R. M. Band-Kuzmany, Amsterdam – London – New York 1969;
• Król-Kaczorowska, Barbara: Budynek teatru. Rozwój funkcji i form do roku 1833, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1975;
• Raszewski, Zbigniew: Przedmowa, [w:] Marie-Antoinette Allevy-Viala, Inscenizacja romantyczna we Francji, przeł. Wojciech Natanson, Warszawa 1958.