Hasła

Teatr dysponujący własnym budynkiem oraz zespołem technicznym i administracją, bez stałego zespołu aktorskiego, wystawiający spektakle przygotowane gdzie indziej przez inne podmioty.

Obecnie jako teatry impresaryjne funkcjonują w Polsce: Teatr Impresaryjny im. Włodzimierza Gniazdowskiego we Włocławku, Teatr Mały w Tychach, Teatr Zdrojowy w Szczawnie Zdroju.

Współczesny wzór tej formy działania stanowił Teatr Mały w Warszawie, funkcjonujący w latach 1993–2003 jako scena impresaryjna Teatru Narodowego, pod kierownictwem Pawła Konica i Mieczysława Marszyckiego. Prezentowano w nim najciekawsze nowe zjawiska teatralne: przedstawienia teatrów repertuarowych, alternatywnych, lalkowych, tańca i Teatru TV, dramaturgię współczesną, recitale i koncerty (muzyka poważna, jazz, folk, rock). Występ na scenie Teatru Małego niejednokrotnie przecierał drogę do sukcesów w całym kraju.

Odmianą teatru impresaryjnego jest dom produkcyjny – teatr produkujący lub współprodukujący wystawiane u siebie przedstawienia. Przez blisko dwadzieścia lat miasto Warszawa organizowało działalność czterech teatrów – domów produkcyjnych (istniejące: Teatr Ochoty i Teatr Komedia, nieistniejące już: Teatr na Woli i Teatr Scena Prezentacje). W Krakowie na takich zasadach działają Krakowski Teatr Scena STU i Teatr Łaźnia Nowa. W Polsce można mówić przede wszystkim o autorskich domach produkcyjnych, które nastawione są na prezentację tylko własnych przedstawień, ich repertuar jest zdominowany przez twórczość kierownictwa, rzadko prezentują przedstawienia zewnętrzne.

Wiele teatrów łączy model teatru impresaryjnego oraz domu produkcyjnego. Według modelu mieszanego (zapraszanie przedstawień, współprodukcja lub produkcja przedstawień) pracują obecnie Gdański Teatr Szekspirowski w Gdańsku, Krakowski Teatr Variété w Krakowie, Kujawsko-Pomorski Impresaryjny Teatr Muzyczny w Toruniu, Teatr Stary w Lublinie.

Większość teatrów niepublicznych w Polsce pracuje na zasadach domu produkcyjnego, tu także dominują sceny zarządzane autorsko. Nieliczne niepubliczne teatry komercyjne prowadzą działalność w trybie impresaryjnym, budując repertuar w oparciu o przedstawienia wyprodukowane przez prywatne agencje artystyczne, np. Teatr Palladium w Warszawie.

Liczne domy kultury prowadzą teatralną działalność impresaryjną, regularnie prezentując widzom przedstawienia, niekiedy przez teatry pozostające w ich zarządzie, np. Teatr Stary w Bolesławcu (Młodzieżowy Dom Kultury), Teatr Zdrojowy im. Mieczysławy Ćwiklińskiej w Polanicy Zdroju (Miejskie Centrum Kultury), Teatr Zdrojowy im. Fryderyka Chopina w Dusznikach Zdroju (Miejski Ośrodek Kultury i Sportu).

Teatry i domy kultury funkcjonują też jako sceny do wynajęcia, odpłatnie udostępniając przestrzeń na organizację imprez zewnętrznych.

Bibliografia

• Klaić, Dragan: Gra w nowych dekoracjach. Teatr publiczny między rynkiem a demokracją, przeł. Edyta Kubikowska, Warszawa – Lublin 2014;
• Konic, Paweł: Miejsce, „Dialog” 2015, nr 2;
• Płoski, Paweł: Przemiany organizacyjne teatru w Polsce w latach 1989–2009, Warszawa 2009.