Henryk Rzewuski
RZEWUSKI Henryk
(ur. 3 maja 1791, Sławuta na Wołyniu, wtedy Polska, dziś Ukraina
- zm. 28 lutego 1866, Cudnów, wtedy Polska, dziś Ukraina)
Powieściopisarz i publicysta. Pochodził z rodziny magnackiej. Jego ojciec - Adam Wawrzyniec Rzewuski był pisarzem politycznym i posłem. Jego dziad - Wacław Rzewuski był hetmanem wielkim koronnym. Brat Henryka Rzewuskiego - Adam Rzewuski - był rosyjskim generałem. Jego siostrą była natomiast Ewelina Hańska.
Uczył się w konwikcie karmelitów w Berdyczowie oraz w instytucie wychowawczym księdza Nicole w Petersburgu i w Krakowie. Po utworzeniu przez Napoleona Księstwa Warszawskiego wstąpił do wojska. Wziął udział w kampanii 1809 roku, podczas której dosłużył się stopnia porucznika. Wiele podróżował. Był w Szwajcarii, Niemczech, Francji, Włoszech, Anglii, Turcji. Podczas pobytu w Paryżu w latach 1819 - 1822 uczęszczał na wykłady na uniwersytecie. W 1818 roku został przyjęty do masonerii (w Petersburgu organizował lożę Orzeł Biały ). W roku 1825 , wraz z Adamem Mickiewiczem, wziął udział w wycieczce na Krym. Od 1840 roku współpracował z "Tygodnikiem Petersburskim". Przewodził tak zwane koterii petersburskiej, której członkowie głosząc hasła wierności religii katolickiej i lojalności względem Rosji, zamierzali popierać i oddziaływać na organizację polskiego ruchu literackiego. Opinię publiczną oburzyły wydane przez Rzewuskiego w latach 1841 - 1843 "Mieszaniny obyczajowe przez Jarosza Bejłę", zawarte w nich koncepcje uznano za program zdrady narodowej. Niechęć do pisarza przerodziła się we wrogość, kiedy po przyjeździe do Warszawy w 1850 roku został urzędnikiem do szczególnych poleceń namiestnika rosyjskiego Iwana Paskiewicza. Nazywano go "jakobinem prawicy", "zaprzańcem", "kolaborantem". Zygmunt Krasiński pisał o nim, że był "duchem z błota lepionym".
Postawa polityczna, którą manifestował pod koniec życia, i wynikająca z niej działalność publicystyczna spotykały się z powszechnym potępieniem, ale debiut literacki Rzewuskiego, "Pamiątki Soplicy", publikowane w Paryżu w latach 1839 - 1841, przyjęte zostały entuzjastycznie. Składały się z dwudziestu pięciu gawęd, w których pisarz, posługując się stylizacją na osiemnastowieczny język mówiony, w mistrzowski sposób przedstawił życie i obyczaje szlachty u schyłku niepodległej Rzeczypospolitej. Tłumaczone były na język francuski, rosyjski, serbsko - chorwacki i niemiecki. Rzewuski twierdził, że został pisarzem dzięki Adamowi Mickiewiczowi, który namówił go, by zaczął spisywać opowiadane przez siebie gawędy.
