Autorzy

Trwa wczytywanie

Julian Przyboś

PRZYBOŚ Julian
(ur. 5 marca 1901, Gwoźnica, Polska - zm. 6 października 1970, Warszawa, Polska)
Poeta i eseista. Od 1912 uczył się w rzeszowskim gimnazjum. Zadebiutował w 1917 sonetem "Wschód słońca", który opublikował anonimowo w tajnym uczniowskim pisemku "Zaranie". W 1918 roku wstąpił do konspiracyjnego kółka samokształceniowego wchodzącego w skład Polskiej Organizacji Wojskowej. Brał udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych. Uczestniczył w walkach z Ukraińcami o Lwów. Został ranny w bitwie pod Sokolnikami. W 1919 roku otrzymał honorową odznakę "Orląt Lwowskich". Rok później zdał maturę i uczestniczył jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej. Jesienią 1920 podjął studia polonistyczne i filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Wraz z bratem, Stefanem Przybosiem, w 1921 roku reaktywował Koło Literacko-Artystyczne, przekształcone wkrótce na Klub Artystyczny "Dionizy", pod którego egidą ukazał się w roku 1922 alamanach "Hiperbola", zawierający cztery wiersze Przybosia. W 1922 roku poeta należał do grupy krakowskich "negatywistów". W tym samym roku ogłosił w "Skamandrze" wiersz "Cieśla", który sam uważał za swój właściwy debiut.
W roku 1923 Przyboś ukończył studia i rozpoczął pracę jako nauczyciel w gimnazjum - pracował w Sokalu (1923-1925), Chrzanowie (1925-1927) oraz w Cieszynie (1927-1939). W tym czasie przystąpił do lewicowej grupy "F 24" skupionej wokół Alamanachu Frontu 24 ("Alamanachu Nowej Sztuki"). W roku 1923 poznał Tadeusza Peipera i podjął współpracę ze "Zwrotnicą", programowym organem Awangardy Krakowskiej. W latach 1925-1927 uczestniczył w redagowaniu drugiej serii "Zwrotnicy", na której łamach opublikował ważne artykuły programowe i polemiczne. Publikował między innymi w "Kurierze Literacko-Naukowym"(1925-1926, 1939), "Głosie Literackim" (1928-1930), "Europie" (1929-1930), cieszyńskim kwartalniku "Zaranie Śląskie" (1929-1938). W latach 1928-1930 współpracował z wydawanym w Paryżu pismem "L'Art Contemporain - Sztuka współczesna" redagowanym przez Brzękowskiego i Chodasiewicz-Grabowską. W latach 1930-1935 Przyboś należał do łódzkiej grupy "A.R." ("artystów rewolucyjnych" lub "artystów radykalnych"). W latach 1931-33 redagował wraz z Jalu Kurkiem czasopismo awangardy literackiej "Linia". Od 1933 patronował działalności młodych pisarzy związanych z pismem "Nasz wyraz". W latach 1937-1939 przebywał w Paryżu, podróżował po Francji, Belgii i Włoszech. Poezje, artykuły z dziedziny teorii literatury i sztuk plastycznych publikował w "Drodze" (1933-1935), "Pionie" (1934-1938), "Kamenie" (1934-1935, 1937-1939), "Miesięczniku Literatury i Sztuki" (1935-1936), "Okolicy Poetów" (1935-1936), "Czasie" (1936-1939), "Naszym wyrazie" (1938-1939).
W chwili wybuchu II wojny światowej był na Zaolziu. W październiku 1939 znalazł się we Lwowie, w grudniu podjął pracę bibliotekarza w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich. W 1940 wchodził w skład Komitetu Mickiewiczowskiego organizującego na Ukrainie obchody osiemdziesiątej piątej rocznicy śmierci Mickiewicza. We wrześniu 1940 został członkiem Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. W 1941 znajdował się w kolegium redakcyjnym "Alamanachu Literackiego" i "Nowych Widnokręgów". Po zajęciu Lwowa przez Niemców przez krótki czas pracował jako robotnik w ogrodach miejskich. W 1941 aresztowany przez gestapo pod zarzutem współpracy z NKWD, został zwolniony z braku dowodów. Opuścił Lwów i osiadł w rodzinnej Gwoźnicy, gdzie do końca okupacji utrzymywał się z pracy na roli, kolportując swoje utwory w formie zbiorków rękopiśmiennych lub wydań konspiracyjnych. Po wyzwoleniu Rzeszowa w sierpniu 1944 pełnił funkcję Kierownika Wydziału Informacji i Propagandy Urzędu Wojewódzkiego. We wrześniu 1944 przybył do Lublina, został członkiem Krajowej Rady Narodowej (KRN), później następcą przewodniczącego Komisji Oświaty przy KRN. Pełnił funkcję pierwszego prezesa reaktywowanego Związku Zawodowego Literatów Polskich (później, w 1948 i 1963 wiceprezesa ZG ZZLP i ZLP). Był wśród założycieli Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik", w składzie kolegium redakcyjnego tygodnika "Odrodzenie", z którym w styczniu 1945 przeniósł się do Krakowa.
Wiersze, artykuły, przekłady z poezji francuskiej i niemieckiej publikował w "Odrodzeniu" (1944-1950), "Kuźnicy" (1945-1947), "Twórczości" (1945-1968 z przerwami), "Nowej Kulturze" (1952-1962 z przerwami), "Życiu Literackim" (1952-1959, 1962-1969), "Dialogu" (1956-1957, 1963). Od 1947 do 1951 przebywał w Szwajcarii jako poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny PRL. Po powrocie do kraju do 1955 był dyrektorem Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. W 1955 przeniósł się do Warszawy i znalazł się w składzie redakcji tygodnika "Przegląd Kulturalny". W 1958 wystąpił z PZPR na znak protestu przeciwko zgładzeniu Imre Nagy'a. W 1964 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt twórczości literackiej. W latach 1965-1967 był zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika "Poezja", w 1968 w zespole redakcyjnym "Miesięcznika Literackiego". W 1966 został wiceprezesem PEN Clubu.
W latach sześćdziesiątych wiersze i proza Przybosia ukazywała się między innymi w "Argumentach" (1959-1962), "Kamenie" (1960-1964), "Współczesności" (1961-1970 z przerwami), "Kulturze" (1963-1967), "Tygodniku Kulturalnym" (1964-1970 z przerwami), "Życiu Warszawy" (1967, 1969), "Nowych Książkach" (1967-1968, 1970). W 1969 na skutek pogorszenia zdrowia przeniósł się do Domu Pracy Twórczej w Oborach. Pochowany w rodzinnej Gwoźnicy.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji