Rafał Malczewski
MALCZEWSKI Rafał
(ur. 24 października 1892, Kraków, Polska - zm. 15 lutego 1965, Montreal, Kanada)
Malarz, literat, dziennikarz. Na wiedeńskim uniwersytecie studiował filozofię, potem architekturę, na koniec agronomię, ale żadnych studiów nie ukończył. Pod kierunkiem ojca, wielkiego malarza, Jacka Malczewskiego, studiował malarstwo. W 1917 osiedlił się w Zakopanem, uprawiał taternictwo, był jednym z pierwszych członków Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, prowadził kursy narciarskie, należał do zakopiańskiego środowiska artystycznego. W 1921 ukazały się jego pierwsze wiersze. Jako dziennikarz sportowy współpracował z "Przeglądem Sportowym", a jako felietonista i prozaik z "Wiadomościami Literackimi" i "IKC". Uprawiał malarstwo, wystawiał swoje prace, między innymi w 1924 wspólnie ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem (Witkacym), miał swoje wystawy także za granicą, zdobywając uznanie krytyki. Należał do Towarzystwa "Sztuka Podhalańska" i warszawskiego stowarzyszenia artystów "Rytm". W 1925 w Zakopanym przyłączył się do inicjatywy Witkacego i był wśród założycieli Towarzystwa Teatralnego. Po rozłamie w Towarzystwie należał do Sekcji Teatru Formistycznego Towarzystwa "Sztuka Podhalańska" i w sierpniu 1925 projektował z Januszem Kotarbińskim i Witkacym dekoracje do przedstawienia "W małym dworku", a także, razem z autorem sztuki, je wykonał. W grudniu 1939 przedostał się przez Słowację i Węgry do Paryża. Tam pisał w tygodnikach "Wiadomości Polskie" i "Polska Walcząca". W 1940 wyjechał do Brazylii, stamtąd w 1942 do USA i jeszcze w tym samym roku przeniósł się do Kanady. Działał głównie jako malarz. Już w 1942 miał indywidualną wystawę w montrealskim Museum of Art. Na zlecenie Canadian National Railways w letnich miesiącach lat 1943-1947 odbywał po Kanadzie podróże pociągami i malował widziane z okna wagonu pejzaże. Nadal był dziennikarzem, pisał też opowiadania. W 1957 zachorował - częściowy paraliż utrudniał mu życie i pracę, otrzymywał pomoc materialną z rozgłośni Radia Wolna Europa i administracji w Quebeku. Raz, w 1959 roku, na zaproszenie córki Zofii Malczewskiej-Kondrackiej, odwiedził Polskę. Tę podróż i motywy decyzji o ponownym opuszczeniu ojczyzny opisał we "Wspomnieniach z Polski", publikowanych w "Wiadomościach Literackich" w Londynie. W 1962 redakcja paryskiej "Kultury" przyznała mu nagrodę plastyczną.
W 1960 wyszła w Polsce jego książka "Pępek świata. Wspomnienia o Zakopanem", a w 1964 w Londynie "Późna jesień. Szkice i opowiadania".
Malczewski jest współautorem (z Ferdynandem Goetlem) napisanej dla teatru groteski fantastycznej "Król Nikodem" (prapremiera we lwowskich Rozmaitościach w 1930) i autorem scenariusza filmowego "Biały ślad" (1932). Scenariusz jest ckliwą opowieścią o miłości, ale nie ona jest najważniejsza - celem autorów filmu było pokazanie zimowego piękna gór. W "Białym śladzie" grali amatorzy, wśród nich słynni mistrzowie narciarstwa polskiego Jan i Stanisław Marusarzowie, Bronisław Czech, Andrzej Krzeptowski. Obraz pokazany na I MFF w Wenecji zdobył nagrodę za zdjęcia (Adama Krzeptowskiego).
