Rudolf Friml
Ur. 7 XII 1879, Praga. Zm. 12 XI 1972, Hollywood.
Już jako dziecko wykazywał niezwykłe uzdolnienia muzyczne. Mając 14 lat został przyjęty do konserwatorium w Pradze (kierowanego przez A. Dworzaka), i sześcioletnią klasę fortepianu ukończył... w trzy latał. Wkrótce potem zaczął akompaniować na recitalach koledze z uczelni, Janowi Kubelikowi, i wraz z nim podróżował po całej Europie. Kubelika szybko uznano za jednego z najznakomitszych skrzypków-wirtuozów owych czasów, wzrosła więc także pozycja Frimla jako jego stałego akompaniatora. Podczas drugiej podróży z Kubelikiem do USA (1906) Friml, który już wcześniej (1904) z powodzeniem dał solowy recital w Carnegie Hall, zdecydował się pozostać w Ameryce na stałe. W 1906 zagrał z orkiestrą N.Y. Symphony własny "Koncert fortepianowy" B-dur, potem dał jeszcze wiele występów w USA, jednocześnie komponując utwory fortepianowe, pieśni i drobne formy instrumentalne. W 1912 napisał pierwszą operetkę dla Broadwayu "The Firefly" ("Robaczki świętojańskie"), a jej sukces zachęcił go do po święcenia się operetce całkowicie.
Niestety, dalsze utwory dla sceny: "High Jinks" (1913), "Kalinka" (1915), "You're in Love" (1916), "Glorianna" (1918), "Tumbie In" (1919), "Sometime" (1918) cieszyły się mniejszym powodzeniem; później dopiero nadeszły szczytowe osiągnięcia Frimla: "Rose Marie" (1924), "Król włóczęgów" ("Vagabond King", 1925) i "Trzej muszkieterowie" ("The Three Musketeers"; 1928). Wszystkie te sukcesy przypadały na okres, w którym operetka w dawnym stylu, w europejskiej konwencji, mogła liczyć w USA na powodzenie. Gdy jednak na przełomie lat 1920/30 nastąpił gwałtowny rozkwit musicalu osadzonego w amerykańskiej scenerii, we współczesnym życiu, i opartego na jazzowych rytmach, Friml nie potrafił przestawić się na nowe tory. Napisał jeszcze dwa dzieła: "Luana" (1930) i "Anina" (1934) - oba nie spotkały się z uznaniem; wtedy wycofał się z Broadwayu zupełnie. Przeniósł się do Hollywood, a w centrum jego zainteresowania stanął film. Istotnie - sfilmowanie dawnych operetek przyniosło Frimlowi raz jeszcze posmak wielkiego sukcesu: piosenki z "Rose Marie" i "Króla włóczęgów" spopularyzowały się przez ekran na całym świecie, a szczególne powodzenie zyskała "Ośla serenada" ("Donkey Serenade") dokomponowana przez Frimla do filmowej wersji "Robaczków świętojańskich" ("The Firefly"; 1937).
Źródło: Przewodnik Operetkowy Lucjan Kydryński, PWM 1994
