Karl Millöcker
Ur. 29 IV 1842, Wiedeń. Zm. 31 XII 1899, Baden k. Wiednia.
Chociaż - chronologicznie rzecz biorąc - Millocker jest trzecim z klasyków wiedeńskiej operetki, po Suppem i Janie Straussie, to jednak swą twórczością stoi raczej pośrodku nich, zbliżając się stylem swych utworów, drogą, jaką przebył od krotochwil i jednoaktówek muzycznych do pełnospektaklowych, wielkich operetek - raczej do Franza Suppego. Był synem złotnika wiedeńskiego. Wcześnie zainteresowany muzyką i wcześnie kształcony w wiedeńskim Konserwatorium, już jako 16-letni chłopak miał studia poza sobą i przyjął pracę flecisty w Theater.in der Josefstadt. Jego zdolnościami zajął się po jakimś czasie Suppe - starszy o 23 lata, lecz stojący jeszcze przed swymi największymi sukcesami - i zaprotegował Millockera na stanowisko kapelmistrza do teatru w Grazu. W 1864 objął tam posadę. Korzystając z szansy wystawił w Grazu dwie pierwsze jednoaktówki: "Der tote Gast" i "Die lustigen Binder" (obie 1865). Po dwu sezonach powrócił do Wiednia. Po paru miesiącach pracy w Theater an der Wien otrzymał dymisję i przeszedł do Harmonie-Theater, gdzie odbyła się premiera jego kolejnej jednoaktówki "Diana" (1867). Potem - dwa sezony w teatrze niemieckim w Budapeszcie, i tam premiera pierwszej pełnospektaklowej operetki: "Die Fraueninsel" (1868), wreszcie - po zmianie dyrekcji - powrót do Theater an der Wien na okres 13 lat (1869-82). Nadal uparcie pisał operetki, a praca w dobrym teatrze dawała mu coraz większe doświadczenia, więc i coraz lepsze były jego utwory. Dopiero jednak "Zaklęty zamek" ("Das verwunschene Schloss"; 1878) przyniósł mu spory sukces. Z kapelmistrzostwa zrezygnował w 1882 i w tym samym roku zaprezentował najlepsze dzieło i pierwszy prawdziwy triumf: "Studenta żebraka" ("Der Bettelstudent"; 1882) - to była pełnia jego talentu i jego sprawności kompozytorskiej.
Wszystkie znaczniejsze operetki Millockera poznaliśmy w Polsce i poza "Zamkiem" i "Studentem" były to: "Apajune, duch wodny" ("Apajune, der Wassermann"; 1880), "Niewiniątko z Belle Ville" ("Jungfrau von Belle Ville"; 1881), "Hrabina Dubarry" ("Grafin Dubarry"; 1879), "Gasparone" (1884),
"Biedny Jonatan" ("Der arme Jonathan"; 1890), "Wiceadmirał" ("Der Vizeadmiral"; 1886), "Siedmiu Szwabów" ("Sieben Schwaben"; 1887), "Dziecko szczęścia" ("Das Sonntagskind"; 1892), "Pocałunek na próbę" ("Der Probekuss"; 1894).
Twórczość Millockera na ogół odbiega od stylu fars francuskich, do których zaglądał Strauss; bliższa jest operze ludowej, śpiewogrze nawet. Jego większe dzieła są niejednokrotnie wystawiane przez teatry operowe, wymagają bowiem nie tylko doskonałych śpiewaków, lecz i sporych zespołów baletowych, a zwłaszcza chóralnych.
Źródło: Przewodnik Operetkowy Lucjan Kydryński, PWM 1994
