Autorzy

Trwa wczytywanie

Thomas Stearns Eliot

(ur. 26 września 1988, St Louis, Stany Zjednoczone, zm. 4 stycznia 1965, Londyn, Anglia)
Poeta, dramaturg, eseista, krytyk literacki. Urodzony w Stanach, mieszkał i tworzył w Anglii. Przyszedł na świat jako siódmy, najmłodszy syn Henry'ego Wave'a i Charlotte Stearns. Jego ojciec po ukończeniu studiów na Uniwersytecie im. Waszyngtona zajął się interesami - produkcją cegły. Thomas Eliot odbył na Uniwersytecie Harvarda rozległe, ale powierzchowne studia w zakresie greki, łaciny, literatury angielskiej i francuskiej, filozofii starożytnej i współczesnej, sanskrytu i filozofii orientalnej. W 1910 roku wyjechał do Europy; w Paryżu słuchał wykładów Bergsona, studiował filozofię w Londynie i Monachium. W 1914 w Merton College w Oxfordzie zaczął pracować nad rozprawą doktorską, wysłał ją nawet dwa lata później do Harvardu, ale nigdy jej nie obronił. Nie chciał wrócić do Stanów i zostać wykładowcą uniwersyteckim. W 1915 roku ożenił się z Vivien Haigh-Wood, nadwrażliwą dziewczyną znaną w kręgach artystycznych. Małżeństwo to od początku było nieudane; Vivien cierpiała na zaburzenia psychiczne.
W latach 1917-25 poeta pracował jako urzędnik w Banku Lloyda w Londynie. W 1917 roku wydał pierwszy tom poezji "Prufrock i inne obserwacje", został też redaktorem w czasopiśmie literackim "The Egoist". Chciał wtedy wstąpić do wojska, ale ze względu na zły stan zdrowia nie został przyjęty; w następnych latach Eliot często chorował. W 1919 roku wydał zbiór poezji "Ara Vos Prea", a rok później "Święty gaj" - zbiór esejów o literaturze. W tym samym roku Vivien z objawami depresji znalazła się w zakładzie dla nerwowo chorych; na depresję cierpiał też w tym samym czasie sam Eliot. Odbicie tych przeżyć można odnaleźć w wydanym w 1922 roku poemacoe "Ziemia jałowa". Rok później Eliot podjął pracę w liczącym się czasopiśmie literackim "Criterion"; czuł się źle, sięgał po alkohol. W tym okresie zaczął pracować nad nieukończonym nigdy dramatem "Sweeney Agonistes", w którym kryją się zalążki pomysłów jego późniejszych utworów scenicznych. W następnych latach Eliot znów często chorował, pogorszył się też stan zdrowia jego żony. W 1925 roku ukazał się poemat "Wydrążeni ludzie".
W 1927 roku, szukając duchowego ładu, Thomas Eliot przyjął chrzest w kościele anglo-katolickim (jako dziecko Eliot przyjął chrzest w kościele unitariańskim, ale kościół anglo-katolicki nie uznał tego sakramentu). Rok później poeta podjął pracę w wydawnictwie Faber and Faber. Będąc wieloletnim głównym recenzentem działu poetyckiego, współkształtował oblicze poezji angielskiej XX wieku. W 1930 roku ukazał się jego kolejny poemat "Popielec". Na początku lat trzydziestych Eliot odbył serię wykładów na Harvardzie i innych amerykańskich uniwersytetach. W tym czasie rozstał się z żoną; w 1934 roku Vivien została umieszczona w zakładzie dla psychicznie chorych, gdzie pozostała do śmierci w roku 1947.
W 1934 roku zrealizowano według scenariusza Eliota widowisko pod tytułem "Opoka", poświęcone roli kościoła. Sukces przedstawienia zaowocował kolejną propozycją. W następnym roku, na zamówienie religijnego festiwalu w Canterbury, Eliot napisał "Mord w katedrze", dramat, którego akcja toczy się w XII wieku - osnuta jest wokół wygnania i zamordowania biskupa Tomasza Becketa, skłóconego z Henrykiem II. W tym czasie Eliot został przedstawicielem rady parafialnej przy kościele St. Stephen w Londynie; mieszkał na plebanii i administrował finansami kościoła. W 1936 roku został członkiem Komitetu Arcybiskupiego, przygotowującego konferencję na temat wzajemnych stosunków kościoła i państwa, brał też udział w pracach brytyjskiej sekcji Światowej Rady Kościołów. W 1939 wygłosił i opublikował serię wykładów, które zatytułował "Idea społeczeństwa chrześcijańskiego". W tym samym roku powstał kolejny dramat - "Zjazd rodzinny". W 1943 roku ukazały się poematy w zbiorze "Cztery kwartety" i odtąd już Eliot poświęcił się wyłącznie eseistyce i dramatowi. W 1949 roku napisał "Cocktail Party", podejmując kwestie filozoficzno-religine w konwencji komedii salonowej; w następnych latach powstały "Zaufany sekretarz" (1955) i "Mąż stanu" (1959).
W 1947 roku Thomas Eliot otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Harvarda, a w 1949 jego twórczość została uhonorowana literacką Nagrodą Nobla. W 1957 roku poeta ożenił się ponownie, ze swoją długoletnią sekretarką, Valerie Flatcher. Małżeństwo to, w przeciwieństwie do pierwszego, było szczęśliwe.
Przełomowym momentem w twórczości Eliota była konwersja, która spowodowała duchową przemianę pisarza jako człowieka, myśliciela i artysty, dlatego jego twórczość rozpada się na dwa okresy: przed i po nawróceniu. W pierwszym, w utworach Eliota dominowało poczucie beznadziei, bezsensu i zagubienia w świecie, wewnętrzny chaos, daremne szukanie wartości. W drugim pojawiła się nadzieja na znalezienie zalążków sensu, zaczątków moralnego porządku; nowe horyzonty otworzyła wiara w życie nadprzyrodzone.
Eliot wierzył w społeczną rolę i moralną odpowiedzialność pisarza, zależało mu więc na nawiązaniu autentycznego kontaktu z czytelnikami. Świadomie wybrał dramat, uważając że dotrze do szerszego kręgu odbiorców niż ten, który stanowią czytelnicy jego poezji. Dramaty Eliota podejmują głębokie, trudne i ważne problemy dotyczące sensu życia człowieka. Do przekazania tych treści Eliot wykorzystał jednak nie tragedię, ale gatunek określany jako komedia salonowa, mieszając sprawy śmieszne i poważne, prozaiczne i doniosłe, doczesne i wieczne. Rzeczywistość pokazana w dramacie miała być miniaturowym modelem świata widzów. Pisząc dramaty religijne, Eliot ograniczyłby krąg swoich odbiorców do ludzi wierzących; ponieważ zależało mu jednak na dotarciu do agnostyków i ateistów, dążył do przekazania religijnych treści w sposób przystępny dla szerokiego kręgu ludzi i z tego też powodu kazał swoim bohaterom szukać sensu życia w gabinecie psychoterapeuty.
Thomas Eliot stał się odnowicielem dramatu poetyckiego; dbał o to, by użycie wiersza było uzasadnione wymogami sytuacji dramatycznej, by wiersz w ustach bohaterów - na ogół współczesnych pisarzowi - brzmiał naturalnie. Czerpał inspiracje z dramatu elżbietańskiego, komedii Williama Congreve'a, tragedii antycznej i mistyki chrześcijańskiej.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji