Artykuły

Galeria Arsenał, Teatr Wierszalin, Muzeum Ikon i Orla znajdą się w filmie dokumentalnym, mówiącym o kondycji polskiej kultury. Agnieszka Arnold na Podlasiu kręci zdjęcia do produkcji zleconej przez Ministerstwo Kultury.

Film, póki co, ma roboczy tytuł "Kultura polska po wielkim przełomie", jej producentem jest "Prasa i Film". Zamysł jest taki, by pokazać stan kultury na rok 2010, ale z rysem historycznym po wielkim przełomie niepodległościowym.

- Mnie osobiście najbardziej interesuje to, co dzieje się teraz, ale tuż po 1989 roku powstały tak niezwykłe prace, o których nie można nie wspomnieć, które wyznaczyły drogę ewolucji. Dlatego też, np. w sferze sztuk wizualnych, na przykładzie znakomitej kolekcji Galerii Arsenał wspomnimy także o pracach, które powstały już jakiś czas temu, w latach 90. - mówi Agnieszka Arnold. - Oczywiście można by się zastanowić, co to w ogóle znaczy wolność? W kwestii literatury akurat wolność zawiązała język i na nowy styl trzeba było poczekać aż do debiutu Masłowskiej w 2002 r. To są sprawy bardzo skomplikowane i wcale niełatwe do pokazania. A trzeba pokazać np., jak zmiana ustroju ekonomicznego wpłynęła na artystów, jak niektórych uwiodła komercja, jak wolność niekiedy artystów zaskoczyła. Nie chcę dzielić sztuki, kultury na miejską, wiejską, wysoką, niską. Mówienie o podziałach nie ma sensu, sztuka jest albo dobra, albo zła, i tyle.

Film ma pokazywać stan kultury przez pryzmat różnych miejsc w całej Polsce i to na różnych poziomach. Jego realizację Agnieszka Arnold zaczęła właśnie od Podlasia. Wybór miejsc wynika z długich wspólnych rozmów i konsultacji z historykami sztuki, znawcami teatru itp. - Wielość tych działań jest olbrzymia, można się aż w nich utopić. Selekcja niestety jest konieczna. Z jednej strony interesuje mnie pokazanie aspektu finansowego - przestrzeni kultury, która jest finansowana przez państwo i władze samorządowe niższego szczebla. Z drugiej strony - szalenie interesujące jest pokazanie coraz bardziej intensyfikującego się uczestnictwa społeczeństwa w kulturze. To się zaczyna powoli dziać. Ale też i jest trudne do uchwycenia, biorąc pod uwagę rewolucję cyfrową, jaka nastąpiła w kulturze.

Wczoraj ekipa kręciła wnętrza w Galerii Arsenał oraz prezentowaną właśnie na wystawie znakomitą kolekcję Galerii i podlaskiej Zachęty. W Supraślu realizatorzy odwiedzili Muzeum Ikon i Teatr Wierszalin - w tym ostatnim nagrywali fragmenty "Statku błaznów". W planach jest też wyjazd do Orli, gdzie miejscowi pasjonaci pracują z dziećmi i ich rodzinami nad projektem rekonstruującym pamięć i tradycję tego miejsca, m.in. za pomocą nośników cyfrowych.

- Muzeum Ikon w Supraślu jest rewelacyjne - mówi Arnold. - Łączy w sobie wiele funkcji: wystawienniczą, edukacyjną, narracyjną, ale też daje możliwość olbrzymiego przeżycia estetycznego. Niesamowite jest to, że nie ma w nim jakichś wybitnych dzieł, ale przez sposób funkcjonowania, umożliwienie "bycia" z ikonami, tworzy zupełnie nową jakość. To muzeum szanuje widza. To samo w "Statku błaznów" w Wierszalinie robi Piotr Tomaszuk. Bardzo trudny tekst stara się przekazać widzom w taki sposób, że umożliwia to oglądanie spektaklu na różnych poziomach. Nikt tu nie traktuje widza w sposób instrumentalny, nikt nie ma do niego aroganckiego stosunku, nikt nie ma straszliwej maniery z minionego okresu, kiedy to wyznawano zasadę, że lud jest głupi i stosowano nachalną dydaktykę. Tutaj - czy to w Wierszalinie, czy Muzeum Ikon, czy w Arsenale do widza ma się stosunek partnerski. I widać też, jak nieduże instytucje - np. ośrodek kultury i szkoła w Orli - mogą być kulturotwórcze. I to mi się podoba.

Wniosek?

- Myślę, że kultura polska po gigantycznej zapaści - w sensie intensywnego uczestnictwa w kulturze - wreszcie idzie w górę. I to powoli, w symbiozie z odgórnymi państwowymi decydentami. I nikomu tu nie pudruję, tak naprawdę się dzieje - mówi Arnold.