Paweł Pierwszy
Car Paweł Pierwszy, tytułowy bohater, napisanej w 1908 roku, popularnej w okresie międzywojennym, a po raz pierwszy wznowionej w naszym kraju po II wojnie światowej, sztuki rosyjskiego dramaturga, nie kochany syn Katarzyny II przez 42 lata swego życia oczekiwał na tron. W dworskich rozgrywkach i intrygach nauczył się nieufności i okrucieństwa, ale w gruncie rzeczy był człowiekiem bardzo osamotnionym, lękliwym, wewnętrznie rozdartym. Pragnącym stać się kimś więcej niż samowładcą Rosji.
Takie ujęcie postaci cara pozwoliło inscenizatorowi, Krzysztofowi Zaleskiemu, stworzyć przedstawienie o mechanizmach systemu totalitarnego, jego ciągłości i powtarzalności. Najdobitniej ten problem ujmuje scena, gdy po zabójstwie cara Pawła przywódca spisku, hrabia Pahlen, przyjmuje defiladę, używając dokładnie tych samych gestów, okrzyków, którymi posługiwał się car. Potem owe gesty udatnie będzie naśladował nowy car Aleksander. Jedna dyktatura zastąpiła inną.
Aktorzy grają postacie znane z historii, unikając szczęśliwie sztywności i papierowości, udatnie przedstawiają bohaterów pogmatwanych wewnętrznie, zmagających się sami z sobą. W swoim zagubieniu, a zarazem okrucieństwie i przebiegłości, nieodparcie przypominają sylwetki z czasów nam znacznie bliższych.
W tytułową postać wcielił się wspaniale Jerzy Kamas, ukazując rozdarcie człowieka-władcy, w sposób w pełni psychologicznie uzasadniony, wygrywając gwałtowne zmiany nastrojów.
