Artykuły

Stało się już tradycją, że istotnym powodem wyjścia do Teatru Starego jest nazwisko raczej reżysera niż autora sztuki. Oglądamy Jarockiego, Lupę, Grzegorzewskiego czy Wajdę, na drugim dopiero miejscu myśląc o Gombrowiczu, Musilu czy Tołstoju.

Wystawione właśnie na dużej scenie "Wesele" jest znów bardziej "Weselem" Wajdy niż Wy­spiańskiego. I dzieje się tak poniekąd na przekór zamiarom reżysera, który w przedpremierowych wypowiedziach akcentował wierność tekstowi i swoje podporządkowa­nie rytmowi wiersza Wyspiańskiego. Dra­mat ten bowiem jak chyba żaden inny polski tekst sceniczny, łączy w sobie wizyjność, dynamikę akcji i potoczysty, jędrny wiersz. Na pierwszej próbie Andrzej Wajda opo­wiadał anegdotę o Elii Kazanie, który po obejrzeniu filmowej wersji "Wesela" dopyty­wał się, skąd Wajda wziął tak świetnego scenarzystę. Są w tej sztuce wszystkie ele­menty genialnego dzieła scenicznego. Jest wreszcie "Wesele" od premiery w 1901 roku nieustannym wyzwaniem dla kolejnych po­koleń aktorów, reżyserów i dyrektorów. Te­atr, który potrafi dobrze wystawić "Wesele", może swój teatralny egzamin uznać za uda­ny. W twórczości Wajdy sztuka ta obecna jest od wielu lat. Powraca on do niej chyba równie często jak do "Hamleta", którego reali­zował już 4 razy. Obecne "Wesele", grane w odmiennej rzeczywistości politycznej, zgodnie z myślą reżysera próbuje wyjść poza doraźne aluzje, zawierzając sile samego wier­sza. Czyni to, co trzeba podkreślić, nad wyraz udatnie. Pierwsze recenzje zaraz po premierze akcentowały niedopracowanie, rozwlekłość i braki w aktorstwie. Jeżeli pier­wsze dwa zarzuty dałoby się obalić - inscenizacja Wajdy toczy się wartko i porywa widza swoim rytmem - to aktorstwo pozos­tawia wiele do życzenia. Gra wiele gwiazd Starego: Peszek jako Pan Młody, Tadeusz Huk jako Gospodarz, Jerzy Trela - Poeta, Jerzy Grałek - Czepiec, Krzysztof Globisz - Dziennikarz, Dorota Segda - Panna Młoda, Anna Dymna - Gospodyni i gościnnie - trzy niezwykle interesujące role: Teresa Budzisz-Krzyżanowska - Rachela (gdy wchodzi na scenę, nawet jej partnerzy zaczynają lepiej grać), Andrzej Grabowski - Jasiek (wykonawca scenariuszy Schaef­fera, tu grając ostro, często na granicy dobrego smaku, czyni z Jaśka postać żywą, śmieszną, a zarazem tragiczną) i Jerzy No­wak (bardzo dobry aktor charakterystyczny - zagrał z lekkim dystansem, ale jakże pięknie, rolę Żyda - Jankiela).

Rozpisałem się o gościach, przy stałych aktorach Starego ograniczając się do wymie­nienia nazwisk. Nie oznacza to bynajmniej, iż grali źle - odniosłem tylko wrażenie, jakby niektórzy z niech dopiero za­czynali konstruowanie roli, próbują rozmai­tych ustawień sytuacji. Daleko w tym jednak do perfekcji i mistrzostwa.

Skąd więc tak wysoka ocena spektaklu? Wajda wspólnie ze scenografem Krystyną Zachwatowicz i kompozytorem Stanisła­wem Radwanem (dyskretnie punktowane plamy dźwiękowe) zbudowali spójną struk­turę. Trzy godziny 15 minut mija dość szybko. Wajda nie zaskakuje inscenizacyj­nymi konceptami. Wszystko raczej "po bo­żemu", gdzieniegdzie spowite dymem; naj­wyżej Dziennikarz ściska w ręce... świeżutki numer "Krakowskiego Czasu". I wciąż pytanie - ile w tym zasługi Wajdy, a ile "autora scenariusza". Jedno jest niepodwa­żalne. Teatr Stary zakończył udany sezon - premiery "Ślubu", "Śmierci Iwana Iljicza" i "Wesela" potwierdziły klasę zespołu.