Warszawa. Promocja książki Jerzego Stefana Stawińskiego
We wtorek w Bibliotece Narodowej odbędzie się promocja książki Jerzego Stefana Stawińskiego "Scenariusze filmowe" (w wyborze i opracowaniu Barbary Gizy) oraz premiera filmu dokumentalnego "Piszczyk to ja. Piszczyk to ty. Jerzy Stefan Stawiński o sobie". Spotkanie z Jerzym Stefanem Stawińskim poprowadzi red. Gazety Wyborczej Jacek Szczerba. Fragmenty książki przeczytają Magdalena Zawadzka i Zbigniew Zamachowski.
Nasza kinematografia nie zna bardziej warszawskiego scenarzysty od Stawińskiego. Wybitny pisarz, autor scenariuszy do arcydzieł Polskiej Szkoły Filmowej, m.in. "Kanału" Andrzeja Wajdy i "Eroiki" Andrzeja Munka, urodził się wprawdzie nie w samej stolicy, tylko nieopodal - w Zakręcie koło Otwocka, ale studia (prawnicze) podjął już na Uniwersytecie Warszawskim. Zamieszkał z rodzicami na Żoliborzu.
Z Warszawą związane są jednak przede wszystkim wojenne losy Stawińskiego i dziesiątków jego rówieśników należących do pierwszego pokolenia odrodzonej Polski. Przyszły scenarzysta pięknego filmu Michała Kwiecińskiego "Jutro idziemy do kina" był w maturalnym wieku jego bohaterów, kiedy wybuchła II wojna światowa. I tak jak oni wziął udział w kampanii wrześniowej.
Po ucieczce z niemieckiej niewoli Stawiński przedarł się do Warszawy. W Powstaniu walczył w szeregach Armii Krajowej. Kiedy Powstanie dogorywało, wszedł do kanału kanalizacyjnego z siedemdziesięcioma swoimi podkomendnymi. Kilkunastogodzinną przeprawę do innej dzielnicy, w mroku i nieczystościach, przeżyło trzech
Do powstańczych przeżyć powrócił Stawiński m.in. w opowiadaniach "Kanał", "Węgrzy" i "Godzina W". Pierwsze sfilmował Wajda, drugie - w "Eroice" - Andrzej Munk, trzecie - dla telewizji - Janusz Morgenstern.Dwa inne głośne dramaty okupacyjne, oparte na scenariuszach Stawińskiego, przypomniały pojedyncze bohaterskie akcje akowskiego podziemia stolicy. W "Zamachu" Jerzy Passendorfer prześledził zgładzenie Franza Kutschery, zwanego "katem Warszawy". W "Akcji pod Arsenałem" Jana Łomnickiego byliśmy świadkami odbicia z rąk gestapowców bestialsko torturowanego harcmistrza Szarych Szeregów, Jana Bytnara, pseudonim "Rudy". Scenariusz drugiego z tych filmów Stawiński oparł na motywach książki Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec".
Wreszcie w Warszawie rozgrywa się częściowo akcja kapitalnych tragikomedii - "Zezowatego szczęścia" Andrzeja Munka i "Pułkownika Kwiatkowskiego" Kazimierza Kutza. W "Zezowatym szczęściu" Stawiński zaadaptował własną powieść "Sześć wcieleń Jana Piszczyka". Dla Kutza napisał scenariusz oryginalny.
We wtorek Jerzy Stefan Stawiński będzie w Iluzjonie Filmoteki Narodowej (gmach Biblioteki Narodowej, Al. Niepodległości 213, sala im. Stefana Dębego, początek o godzinie 17.15, wstęp wolny) gościem honorowym promocji zbiorowego wydania swoich scenariuszy filmowych, które ukazały się nakładem wydawnictwa Trio. Ono też, wraz z Filmoteką Narodową, organizuje tę ciekawie zapowiadająca się imprezę. Spotkanie z pisarzem poprowadzi krytyk filmowy, Jacek Szczerba, a weźmie w nim udział dr Barbara Giza, która dokonała wyboru tekstów i poprzedziła je słowem wstępnym. Fragmenty książki przeczytają Magdalena Zawadzka i Zbigniew Zamachowski.
W programie wieczoru przewidziano ponadto premierowy pokaz filmu dokumentalnego "Piszczyk to ja. Piszczyk to ty. Jerzy Stefan Stawiński o sobie". Film zrealizowano w Filmotece Narodowej pod kierunkiem reżysera Józefa Gębskiego i filmoznawcy Adama Wyżyńskiego.
W tym pomysłowo zmontowanym dokumencie scenarzysta "Kanału" opowiada o m.in. o jednym z przełomowych, już powojennych momentów swego życia. W 1955 roku, na wycieczce kajakowej, szczęście, tym razem z pewnością nie zezowate, zetknęło go przypadkowo z Andrzejem Munkiem. Rok później gotów był pierwszy owoc ich współpracy: "Człowiek na torze" - pierwszy antystalinowski film w obozie socjalistycznym. Tak zaczęła się przygoda Jerzego Stefana Stawińskiego z polskim kinem, które tak wiele ma mu do zawdzięczenia.
