Współczesny "Judasz"
Przedstawienie zaczyna i kończy ta sama scena. Ostatnia wieczerza z Judaszem pośrodku stołu i otaczającymi go apostatami. Najpierw pokazani są jak na fresku Leonarda. W strojach z epoki, z dystansu, jaki stwarza malarstwo. Starannie zakomponowani i wystylizowani. Postacie z Biblii, z zamierzchłej historii ludzkości. Tylko Judasz jest w tym świętym gronie kimś manifestacyjnie obcym. Nie święty z obrazu, ale po prostu zwyczajny, współczesny nam człowiek, w czarnym surducie, tak silnie kontrastującym z ich malarskim, biblijnym, kostiumem. Pod koniec przedstawienia ostatnią wieczerzę oglądamy raz jeszcze w diametralnie zmienionej jednak scenerii. Teraz przywodzi ona myśl - porównanie z "Chłopską wieczerzą" Le Naina. Ze zwyczajną kolacją, zwyczajnych prostych ludzi. Siermiężną, chłopską, współczesną.
Rozpoczęcie spektaklu i zakończenie tą samą, sceną ma w tym przedstawieniu określony sens i wymowę. Reżyser spektaklu chce w ten sposób dobitnie i wyraźnie wyeksponować przesłanie moralne przedstawienia, współczesne rozumienie i odczytanie dramatu Karola Huberta Rostworowskiego. Judasz już w pierwszych słowach zapowiada apostołom, że zdradzi. I zaraz potem wyjaśnia, dlaczego. Judasz nie wierzy w Chrystusa, nie może doszukać się w nim Boga. Służy mu i stara się być wobec niego lojalny, ale jest to służba bez wiary i pod przymusem, z poczucia solidarności, z wyrachowania i z obowiązku. "Judasz z Kariothu" w przedstawieniu Izabelli Cywińskiej jest więc dramatem człowieka wątpiącego, wplątanego w coś, nie przekonanego do sprawy. Przystał na służbę pod presją otoczenia, a po trosze i z wyrachowania. Bieg wydarzeń zmusza go teraz do zajęcia stanowiska i skazuje niejako na zdradę, która pozwoli mu wyzwolić się wreszcie i przestać kłamać.
Ale Izabella Cywińska nie byłaby sobą, gdyby nie próbowała odczytać Biblii i dzieła Rostworowskiego poprzez ich współczesne punkty odniesienia. Rozbudowuje Więc tło polityczne dramatu, pokazuje mechanizmy władzy i spory ideologiczne w gronie elity. Dysputa między faryzeuszami a saduceuszami, w której z jednej strony paciają oskarżenia o aksamitne życie i skorumpowanie, a i drugiej o odstępstwa ideologiczne i doktrynalne, z najżywszym bodajże oddźwiękiem spotyka się na widowni. Nie tyle może nawet sam dramat Rostworowskiego, co jego biblijne tworzywo nadaje temu przedstawieniu wymiar uniwersalny, ponadczasowy i zawsze aktualny. Możemy tutaj znaleźć właściwie wszystko to, co dzisiaj nas pasjonuje i pochłania. Dramat konformizmu i dramat uwikłanej w politykę jednostki, spory ideologiczne i religię. I w tym sensie, co tutaj najbardziej moie paradoksalne, jest spektakl bardzo aktualny, mocno osadzony w czasie, chociaż w kontekście niektórych scen i pomysłów reżyserskich, ryzykowny.
Dziś już jak przez mgłę mam w pamięci poprzednią poznańską realizację "Judasza", z 1946 bodajże roku, z Ludwikiem Solskim w roli tytułowej. Był to spektakl tradycyjny i skrajnie naturolistyczno-biblijny, z wielką kreacją aktorską Solskiego pojmowaną jako studium patologiczne słabej i zżeranej ambicją jednostki. Judasz Janusza Michałowskiego jest diametralnie inny. Nieporównanie bardziej refleksyjny i intelektualny, bogatszy o doświadczenia współczesności, Judasz, który dostrzega w swym czynie szansę i pokusę wyzwolenia się i oczyszczenia. Ktoś musi sprostać ogromnemu zapotrzebowaniu społecznemu na zdradę. A jeśli jest już ona nieunikniona, to niech dokona się w imię jakiejś prawdy.
Przedstawienie Cywińskiej ma wszystkie cechy typowe dla jej teatru. Efektowną i bogatą w pomysły inscenizacyjne plastykę sceniczną, współtworzącą klimat i nastrój przedstawienia, sprawny aktorsko zespół postaci drugiego i trzeciego planu oraz jedną wielką indywidualność aktorską, która de facto ustawia i dźwiga na swych borkach cały ten spektakl.
