Artykuły

Zdaje się, że tym razem na serio "Ateneum" podjęło od wielu lat rozważaną a tylko dorywczo realizowaną sprawę Studia Dramaturgicznego - doświadczalnego warsztatu teatralnego dla młodych dra­maturgów, którzy by mogli poddać swoje pierwsze utwo­ry tak niezmiernie ważnej konfrontacji ze sceną i pu­blicznością. Bardzo interesu­jąco brzmią zapowiedzi pro­gramowe. Cytuję: "Wystawia­jąc sztuki dyskusyjne, kontro­wersyjne, czy to formalnie, literacko czy też politycznie - "Studio" pełniłoby funkcję swoistego katalizatora tenden­cji panujących w nowoczes­nym dramacie, ośmielałoby twórców do podejmowania te­matyki współczesnej, stałoby sie platformą zaangażowanej, autentycznej dyskusji o dzi­siejszym teatrze".

Temu programowi można tylko przyklasnąć. Ryzyko finansowe, artystyczne - ta­kiego przedsięwzięcia przy małej sali w kole "Ate­neum 61", wydaje się stosunkowo nieduże. Korzyści zaś z tego dla polskiej dramaturgii mogą okazać się znaczne. Niech zresztą będą nawet niewielkie, i tak ma to swoją wagę. Dla realizacji tego przedsięwzięcia "Ate­neum" użyczyło swojej sceny "Hybrydom", pierwszy wie­czór jednoaktówek tego stu­denckiego teatru już się od­był. Obecnie nastąpiła inau­guracja sceny zawodowej. "Ateneum" wystawiło sztukę Feliksa Falka "WNYKI", wy­różnioną na zeszłorocznym konkursie debiutów drama­turgicznych.

Z przyjemnością mogę stwierdzić, że jury tego kon­kursu nie pomyliło się. Kon­frontacja ze sceną potwier­dziła walory sztuki. Oczywi­ście, nie jest to jakieś obja­wienie, ale nie oczekujmy go od każdego debiutu. Wystar­czy, że "Wnyki" zdradzają znajomość rzemiosła dramatopisarskiego, której młodemu autorowi mógłby pozazdrościć niejeden z naszych dojrzal­szych, uznanych dramatur­gów. Właśnie rzemiosła - bo ostatecznie ono jest pierw­szym (choć nie jedynym) wa­runkiem powodzenia tego, co się pisze dla sceny.

Feliks Falk przebył drogę do teatru zaczynając od słuchowisk radiowych, w których osiągnął pewne sukcesy. To droga dość częsta dla pisarzy teatralnych u nas i nie tylko u nas. Na niej ze­brał pierwsze doświadczenia, któ­re wzbogaciwszy wykorzystał w teatrze scenicznym. A więc mamy tu wartki i znaczący w sensie dramatycznym dialog; oszczędność szczegółów i ograniczenie się do tych, które mają jakieś znacze­nie w sztuce: zręczne i logiczne prowadzenie akcji, utrzymującej widza w napięciu niemal sensacją i pewna nadbudowa filozoficzna czy metaforyczna nad samym bie­giem wydarzeń, nadająca im głęb­sze znaczenie i pobudzająca do refleksji. To prawda, że znać w tym wszystkim bardzo wyraźnie szkołę Pintera, który patronuje, młodemu autorowi. Ale czy moż­na mieć-o to pretensje, że nie wymyślił on czegoś absolutnie no­wego, albo że nie wybrał sobie innego patrona - Brechta czy Becketta, Różewicza czy Arbuzowa, Arrabala czy Domańskiego? Gorzej, że także ogólna problematyka "Wnyków" - owo za­grożenie i osaczenie człowieka we współczesnym świecie - wzięta jest z Pintera a więc z drugiej ręki. Ale w świecie tym uczestni­czymy również i problematyka ta nie jest dla nas obojętna.

"Wnyki" oparte są na pol­skich realiach: leśniczówka na Mazurach, miodowy miesiąc młodej pary. potem sielską idyllę psują jakieś echa oku­pacyjnych porachunków, zja­wiają się tajemniczy myśliwi, którzy dokonują samosądu. Realia ciągle istnieją, ale za­czynają sie chwiać i gubić we mgle (nie o nie przecież w sztuce idzie), z której wyra­sta owa Pinterowska atmosfe­ra niepokoju, strachu, nieuf­ności i bezsilności człowieka wobec atakującego go świa­ta. Sztuka ma trochę charak­ter wypracowania na, zadany temat dokonanego na piątkę przez dobrego ucznia. Zapew­ne to za mało, żeby uznać "Wnyki" za rewelację, ale wystarczy, żeby zobaczyć w sztuce tej udany i obiecujący debiut teatralny. I chyba warto zapamiętać nazwisko autora.

"Wnyki" znalazły w "Ateneum" staranny kształt sce­niczny. Reżyserował Zdzisław Tobiasz. Młodą parę grali z wdziękiem i prawdą Joanna Jędryka-Chamiec i Władysław Kowalski, tajemniczych wy­słanników Józef Kostecki i Zdzisław Tobiasz a leśniczego Stanisław Libner.