Artykuły

Październikowy numer pisma "Teatr" przynosi podsumowanie ubiegłego sezonu w polskich teatrach - ranking "Najlepszy, najlepsza, najlepsi", zestawiony przez recenzentów.

Elżbieta Baniewicz ("Twórczość"), Anna R. Burzyńska ("Didaskalia", "Tygodnik Powszechny"), Joanna Derkaczew ("Gazeta Wyborcza"), Łukasz Drewniak ("Przekrój"), Jacek Kopciński ("Teatr"), Janusz R. Kowalczyk, Jolanta Kowalska (TVP Wrocław, stały współpracownik "Teatru"), Artur D. Liskowacki ("Kurier Szczeciński"), Bartłomiej Miernik ("Teatr"), Tomasz Miłkowski ("Trybuna"), Jacek Sieradzki ("Dialog"), Temida Stankiewicz-Podhorecka ("Nasz Dziennik"), Paweł Sztarbowski (Instytut Teatralny), Joanna Targoń ("Didaskalia", "Gazeta Wyborcza - Kraków"), Jacek Wakar ("Dziennik"), Rafał Węgrzyniak ("Odra", stały współpracownik "Teatru")

Najlepsze przedstawienie

BANIEWICZ "Factory 2" Krystiana Lupy w reż. autora w Starym Teatrze w Krakowie.

BURZYŃSKA "Factory 2"; "Lulu" Franka Wedekinda w reż. Michała Borczucha w Starym T. w Krakowie; "Sprawa Dantona" Stanisławy Przybyszewskiej w reż. Jana Klaty w T. Polskim we Wrocławiu.

DERKACZEW "Sprawa Dantona".

DREWNIAK "Factory 2". Autorów innych wybitnych przedstawień tego sezonu - "Odpoczywania" w reż. Pawła Passiniego w T. Łaźnia Nowa w Krakowie; "Sprawy Dantona"; "Ifigenii. Nowej tragedii (według wersji Racine'a)" w reż. Michała Zadary w Starym T. w Krakowie; "Elektry" w reż. Natalii Korczakowskiej w T. Jeleniogórskim; "Kupca weneckiego" w reż. Gabriela Gietzky'ego w T. Współczesnym we Wrocławiu - przepraszam, ale w tym sezonie Lupa był poza konkurencją.

KOPCIŃSKI "Sprawa Dantona".

KOWALCZYK "Czarownice z Salem" Arthura Millera w reż. Izabelli Cywińskiej w T. Powszechnym w Warszawie; "Iwanow" Antona Czechowa w reż. Jana Englerta w T. Narodowym w Warszawie; "Dowód" Davida Auburna w reż. Andrzeja Seweryna w T. Polonia w Warszawie; "Pornografia" Witolda Gombrowicza w reż. Waldemara Śmigasiewicza w T. Powszechnym w Warszawie; "Grube ryby" Michała Bałuckiego w reż. Krystyny Jandy w T. Polonia w Warszawie.

KOWALSKA "Factory 2".

LISKOWACKI "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego w reż. Anny Augustynowicz w T. Współczesnym w Szczecinie; "Sprawa Dantona". Wyróżniłbym też - bo przedstawienie sugestywne, choć zastrzeżeń

sporo - "Makbeta" Williama Shakespeare'a w reż. Mariusza Grzegorzka w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi.

MIERNIK "Sprawa Dantona"; "Opowiadania dla dzieci" Isaaca Bashevisa Singera w reż. Piotra Cieplaka w T. Narodowym w Warszawie.

MIŁKOWSKI "Iwanow".

STANKIEWICZ-PODHORECKA "Pippi Pończoszanka" Astrid Lindgren w reż. Agnieszki Glińskiej w T. Dramatycznym w Warszawie; spektakl muzyczny "Okiem Hemara i nie tylko..." Barbary Dobrzyńskiej w reż. autorki (przedstawienie, zrealizowane impresaryjnie i prezentowane w różnych miejscach, nie jest przypisane repertuarowo do żadnego teatru).

SIERADZKI "Opowiadania dla dzieci".

SZTARBOWSKI "Factory 2".

TARGOŃ "Factory 2"; "Lulu"; "Sprawa Dantona".

WAKAR "Opowiadania dla dzieci"; "Makbet".

WĘGRZYNIAK "Sprawa Dantona".

***

Najlepsza nowa polska sztuka (ogłoszona drukiem lub wystawiona)

BANIEWICZ "Sarmacja" Pawła Huellego w T. im. Juliusza Osterwy w Lublinie.

DERKACZEW "Odpoczywanie" Pawła Passiniego w T. Łaźnia Nowa w Krakowie.

DREWNIAK "Odpoczywanie".

KOPCIŃSKI "Mrok" Mariusza Bielińskiego w reż. Artura Tyszkiewicza na scenie Studio T. Narodowego; "Trash Story" Magdaleny Fertacz.

KOWALCZYK "Żyd" Artura Pałygi w reż. Roberta Talarczyka w T. Polskim w Bielsku-Białej.

KOWALSKA "Katarzyna Medycejska" Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk w T. Usta Usta/2xU w Poznaniu; "Trash Story" Magdaleny Fertacz; "Sarmacja" Pawła Huellego; "Cukier stanik" Zyty Rudzkiej.

LISKOWACKI Chciałoby się napisać po obejrzeniu przedstawień Anny Augustynowicz i Macieja Prusa, że "Wesele" i "Wyzwolenie" Wyspiańskiego, ale manifestacja to dość tania i zbyt oczywista. Pozostając przy sztukach nowych, przeczytanych: "Czaadajew" Mariana Sworzenia ("Dialog" nr 10/2007) i "Sarmacja" Pawła Huellego (po lekturze; spektaklu nie widziałem).

MIERNIK "Kolega Mela Gibsona" Tomasza Jachimka w reż. Waldemara Patlewicza w T. Korez w Katowicach - za niebanalny dowcip i próbę opisu środowiska aktorskiego.

MIŁKOWSKI "Mrok".

SIERADZKI "Trash Story".

SZTARBOWSKI "Ifigenia" w reż. Michała Zadary w Starym T. w Krakowie. Za gest nie tylko przepisania klasycznego tematu na język współczesny, ale też wpisania go we współczesny kontekst. "Trash Story" - za ciekawe mierzenie się z formą teatralną.

WAKAR "Gardenia" Elżbiety Chowaniec w reż. Aldony Figury w Laboratorium Dramatu w Warszawie.

WĘGRZYNIAK "Nasza klasa" Tadeusza Słobodzianka.

***

Najlepsza nowa sztuka obcojęzyczna (ogłoszona drukiem lub wystawiona)

BANIEWICZ "Odejścia" Vaclava Havla.

BURZYŃSKA Dramaty Klausa Händla wydane przez Panga Pank.

DREWNIAK "Podróż poślubna" Władimira Sorokina w reż. Ivo Vedrala w T. Jeleniogórskim.

KOWALCZYK "Proca" Nikołaja Kolady w reż. Romualda Szejdy w T. Scena Prezentacje w Warszawie; "Wędrowiec" Conora McPhersona w reż. Wojciecha Malajkata w T. Narodowym w Warszawie.

KOWALSKA "Zatopiona katedra" Gerta Jonkego.

LISKOWACKI "Wątpliwość" Johna Patricka Shanleya; "Przesilenie" Davida Hare'a.

MIŁKOWSKI "O zwierzętach" Elfriede Jelinek, workshop pod kierunkiem Łukasza Chotkowskiego w T. Polskim w Bydgoszczy.

SIERADZKI "Odejścia".

SZTARBOWSKI "O zwierzętach" i "Chór sportowy" Elfriede Jelinek. Za "komponowanie słowami" (obie sztuki miały ciekawe prapremiery: Łukasz Chotkowski wyreżyserował "O zwierzętach" w T. Polskim

w Bydgoszczy, a Krzysztof Garbaczewski "Chór sportowy" w T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu).

WAKAR "Proca" Nikołaja Kolady.

***

Najlepsza adaptacja teatralna (opracowanie tekstu)

BANIEWICZ Iga Gańczarczyk i Magda Stojowska - "Factory 2" w reż. Krystiana Lupy w Starym T. w Krakowie.

BURZYŃSKA Krystian Lupa, Iga Gańczarczyk, Magda Stojowska - "Factory 2"; Jan Klata - "Szewcy u bram" wg "Szewców" Stanisława Ignacego Witkiewicza w TR Warszawa.

DERKACZEW Wiktor Rubin, Jolanta Janiczak - "Cząstki elementarne" Michela Houellebecqa w T. Polskim we Wrocławiu.

DREWNIAK Agnieszka Glińska - "Pippi Pończoszanka" Astrid Lindgren w T. Dramatycznym w Warszawie.

KOPCIŃSKI Piotr Cieplak - "Opowiadania dla dzieci" Isaaca Bashevisa Singera w T. Narodowym w Warszawie.

KOWALCZYK Waldemar Śmigasiewicz - "Pornografia" Witolda Gombrowicza w reż. Waldemara Śmigasiewicza w T. Powszechnym w Warszawie; Marek Pacuła - "Kabaret... Wieczór ósmy" w reż.

autora w T. Powszechnym w Łodzi.

KOWALSKA Paweł Miśkiewicz, Dorota Sajewska - "Peer Gynt. Szkice z dramatu Henryka Ibsena" w T. Dramatycznym w Warszawie.

LISKOWACKI Nie wymienię najlepszej, bo jestem już trochę zmęczony adaptacjami, zwłaszcza tymi, które traktują dramat jako podkładkę pod własne dzieło ("arcy") i piszą go na nowo. Zwrócę tylko uwagę na nową wersję "Wodzireja" Feliksa Falka w reż. Piotra Ratajczaka w Bałtyckim T. Dramatycznym - bardzo koszaliński scenariusz do przedstawienia napisał Artur Pałyga, bo to rzecz dla tego teatru, i dla Koszalina, ważna.

MIERNIK Piotr Cieplak - "Opowiadania dla dzieci".

MIŁKOWSKI "Burza" wg Williama Shakespeare'a, Wystana Hugh Audena i in. w reż. Janusza Wiśniewskiego w T. Nowym w Poznaniu.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Ryszard Peryt jako autor scenariusza do spektaklu "Via Sancta" opartego, na wczesnych utworach Karola Wojtyły ("Hiob", "Pieśń o Bogu ukrytym"), a także na późniejszych utworach papieża Jana Pawła II (m.in. "Testament"), w T. Wielkim - Operze Narodowej.

SIERADZKI "Nic co ludzkie" - reż. Paweł Passini, Łukasz Witt-Michałowski i Piotr Ratajczak, Scena Prapremier "In Vitro" w Lublinie; "Spacerowicz" Roberta Walsera w reż. Igora Gorzowskiego w Studiu Teatralnym Koło w Warszawie.

SZTARBOWSKI Barbara Wysocka - "Klątwa" Stanisława Wyspiańskiego. Za wsłuchanie się w nuty tekstu.

TARGOŃ Trudno nazwać to adaptacją czy opracowaniem tekstu - scenariusz Krystiana Lupy do "Factory 2" (współpraca dramaturgiczna: Magda Stojowska i Iga Gańczarczyk, plus improwizacje aktorów); adaptacja "Szewców" Witkacego (Jan Klata i Sławomir Sierakowski) w TR Warszawa; "Sprawa Dantona" (Jan Klata i Sebastian Majewski).

WAKAR Piotr Cieplak - "Opowiadania dla dzieci".

***

Najlepsza reżyseria

BANIEWICZ Krystian Lupa - "Factory 2" w Starym T. w Krakowie; Iwona Kempa - "Pakujemy manatki" Hanocha Levina w T. im. Wilama Horzycy w Toruniu.

BURZYŃSKA Krystian Lupa - "Factory 2"; Michał Borczuch - "Lulu" w Starym T. w Krakowie; Jan Klata - "Szewcy u bram" w TR Warszawa i "Sprawa Dantona" w T. Polskim we Wrocławiu; Michał Zadara - "Księga Rodzaju 2" w T. Współczesnym we Wrocławiu; Barbara Wysocka - "Klątwa" w Starym T. w Krakowie.

DERKACZEW Jan Klata - "Sprawa Dantona".

DREWNIAK Krystian Lupa - "Factory 2".

KOPCIŃSKI Jan Klata - "Sprawa Dantona".

KOWALCZYK Piotr Cieplak - "Wątpliwość" w T. Polonia w Warszawie i "Opowiadania dla dzieci"w T. Narodowym w Warszawie; Wojciech Malajkat - "Wędrowiec" w T. Narodowym w Warszawie; Waldemar Zawodziński - "Wyzwolenie" w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi; Agata Duda-Gracz - "Balkon" w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi.

KOWALSKA Jan Klata - "Sprawa Dantona"; Natalia Korczakowska - "Śmierć Człowieka-Wiewiórki" w T. Jeleniogórskim; Maja Kleczewska - "Opowieści Lasku Wiedeńskiego" w T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu; Mariusz Grzegorzek - "Makbet" w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi; Piotr Cieplak - "Utwór sentymentalny na czterech aktorów" w T. Montownia w Warszawie.

LISKOWACKI Anna Augustynowicz - "Wesele" w T. Współczesnym w Szczecinie; Jan Klata - "Sprawa Dantona"; Maciej Prus - "Wyzwolenie" w T. Telewizji; Paweł Miśkiewicz - "Peer Gynt. Szkice z dramatu Henryka Ibsena" w T. Dramatycznym w Warszawie; Piotr Cieplak - "Opowiadania dla dzieci" w T. Narodowym w Warszawie. Wyróżnienie: Piotr Ratajczak - "Dzień świra" w T. Współczesnym w Szczecinie.

MIERNIK Jan Klata - "Sprawa Dantona".

MIŁKOWSKI Jan Englert - "Iwanow".

STANKIEWICZ-PODHORECKA Doskonała reżyseria Ryszarda Peryta harmonijnie łączy wszystkie elementy spektaklu "Via Sancta" i pokazuje rzadką już dziś wrażliwość reżysera na piękno słowa poetyckiego i warstwy muzycznej oraz idealne wręcz wyczucie przestrzeni teatralnej. Proponuję umieszczenie w niniejszym punkcie także nazwiska Agnieszki Glińskiej - za świetną reżyserię "Pippi Pończoszanki".

SIERADZKI Piotr Cieplak - "Opowiadania dla dzieci"; Andrzej Dziuk - "Barabasz" w T. im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Zakopanem; Paweł Passini - "Odpoczywanie" w T. Łaźnia Nowa w Krakowie.

SZTARBOWSKI Jan Klata - "Sprawa Dantona"; Paweł Łysak - "Sprawa Dantona" w T. Polskim w Bydgoszczy.

TARGOŃ Krystian Lupa - "Factory 2"; Michał Borczuch - "Lulu"; Jan Klata - "Sprawa Dantona".

WAKAR Piotr Cieplak - "Opowiadania dla dzieci"; Mariusz Grzegorzek - "Makbet".

WĘGRZYNIAK Jan Klata - "Sprawa Dantona".

***

Najlepsza scenografia

BANIEWICZ Marcin Jarnuszkiewicz - "Terminal 7" Larsa Noréna w T. Narodowym w Warszawie. Za najlepsze kostiumy Piotr Skiba - "Factory 2" w Starym T. w Krakowie.

BURZYŃSKA Katarzyna Borkowska - "Lulu" w Starym T. w Krakowie; Justyna Łagowska - "Szewcy u bram" w TR Warszawa; Krystian Lupa - "Factory 2".

DERKACZEW Andrzej Witkowski - "Opowiadania dla dzieci" w reż. Piotra Cieplaka w T. Narodowym w Warszawie.

DREWNIAK Mirek Kaczmarek - "Czerwone komety" Jarosława Tumidajskiego w T. im. Ludwika Solskiego w Tarnowie; "Sprawa Dantona" Jana Klaty w T. Polskim we Wrocławiu.

KOPCIŃSKI Marcin Stajewski - "Proces" Franza Kafki w reż. Macieja Englerta w T. Współczesnym w Warszawie; Andrzej Witkowski - "Opowiadania dla dzieci" w T. Narodowym w Warszawie.

KOWALCZYK Łukasz Błażejewski - "Trans-Atlantyk" Witolda Gombrowicza w reż. Piotra Siekluckiego i "Choinka u Iwanowów" Aleksandra Wwiedienskiego w reż. Marii Spiss w T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach.

KOWALSKA Barbara Hanicka (z uwzględnieniem reżyserii światła Wojciecha Pusia) - "Peer Gynt. Szkice z dramatu Henryka Ibsena" w reż. Pawła Miśkiewicza w T. Dramatycznym w Warszawie. Przestrzeń miejska jako opowieść, dokument doświadczeń historycznych i scenografia teatralna w koncepcji festiwalu "Miasto" w T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy.

LISKOWACKI Marcin Stajewski - "Proces"; Andrzej Witkowski - "Opowiadania dla dzieci"; a także kostiumy Magdaleny Moskwy - "Makbet" w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi.

MIERNIK Andrzej Witkowski - "Opowiadania dla dzieci"; Joanna Kaczyńska - "Otello" w T. Narodowym w Warszawie.

MIŁKOWSKI Andrzej Witkowski - "Opowiadania dla dzieci".

STANKIEWICZ-PODHORECKA Stasys Eidrigevičius - "Drewniany człowiek" w reż. autora w T. Studio w Warszawie.

SIERADZKI Andrzej Witkowski - "Opowiadania dla dzieci".

SZTARBOWSKI Paweł Wodziński za przestrzenie intelektualne w "Sprawie Dantona" w reż. Pawła Łysaka i "Nie-boskiej komedii" w reż. Pawła Wodzińskiego w T. Polskim w Bydgoszczy; Justyna Łagowska za znakomite wyczucie przestrzeni budynku teatralnego w "Karierze Artura Ui" w reż. Wojtka Klemma w T. Jeleniogórskim i w "Juliuszu Cezarze" w reż. Remigiusza Brzyka w T. Polskim we Wrocławiu ,oraz za projekt scenografii stałej na małej scenie T. Jeleniogórskiego; Wojciech Puś za tworzenie światów przez światło w "Otellu" w reż. Agnieszki Olsten w T. Narodowym w Warszawie i "Hamlecie" w reż. Moniki Pęcikiewicz w T. Polskim we Wrocławiu.

TARGOŃ Krystian Lupa - "Factory 2"; Katarzyna Borkowska (scenografia) i Anna Maria Karczmarska (kostiumy) - "Lulu"; Mirek Kaczmarek - "Sprawa Dantona"; Anna Met - "Elektra" Natalii Korczakowskiej w T. Jeleniogórskim.

WAKAR Agata Duda-Gracz - "Balkon" w reż. autorki scenografii w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi; Andrzej Witkowski - "Opowiadania dla dzieci". .

WĘGRZYNIAK Mirek Kaczmarek - "Sprawa Dantona".

***

Najlepsza muzyka

BANIEWICZ Tomasz Stańko - "Termianal 7" w T. Narodowym.

BURZYŃSKA Nieustająco oprawa muzyczna spektakli Jana Klaty.

DERKACZEW Paweł Passini - "Odpoczywanie" w T. Łaźnia Nowa w Krakowie.

DREWNIAK Playlista ułożona przez Natalię Korczakowską - "Elektra" w T. Jeleniogórskim.

KOPCIŃSKI Paweł Szamburski i Patryk Zakrocki - "Utwór sentymentalny na czterech aktorów" Piotra Cieplaka i Montowni oraz "Nosorożce, czyli studium przedmiotu" w reż. Piotra Cieplaka w T. Collegium Nobilium w Warszawie.

KOWALCZYK Monika Zytke - "Dziady" w reż. Stanisława Miedziewskiego w Nowym T. w Słupsku.

KOWALSKA Nie przypominam sobie dzieł wybitnych, napisanych specjalnie dla sceny, wobec czego stawiałabym na ścieżkę dźwiękową "Sprawy Dantona" w reż. Jana Klaty. Nie da się smakować tego spektaklu bez rozszyfrowania niuansów playlisty.

LISKOWACKI Zygmunt Konieczny - "Proces" w T. Współczesnym w Warszawie; a także muzyka "na żywo" Sambora Dudzińskiego z zespołem - "Pippi Pończoszanka" w reż. Agnieszki Glińskiej w T. Dramatycznym w Warszawie, i - mimo wszystko - Łukasz Warenica oraz Jakub Jeziorowski - "Makbet" w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi.

MIERNIK "Wiosna - Effatha" Polskiego T. Tańca z Poznania. Bardziej ścieżka dźwiękowa niż muzyka sama w sobie.

MIŁKOWSKI Jerzy Satanowski - "Burza" wg Williama Shakespeare'a, Wystana Hugh Audena i in. w reż. Janusza Wiśniewskiego w T. Nowym w Poznaniu.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Włodzimierz Pawlik, autor muzyki do spektaklu "Via Sancta" w T. Wielkim w Warszawie.

SIERADZKI Bartosz Straburzyński - "Łemko" w T. im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy; Jerzy Chruściński - "Trumna nie lubi stać pusta" w T. Dramatycznym im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku.

SZTARBOWSKI Dominik Strycharski za tworzenie muzyki, która nie ilustruje, ale staje się aktorem w "Karierze Artura Ui" w reż. Wojtka Klemma w T. Jeleniogórskim i "Ifigenii. Nowej tragedii (według wersji Racine'a)" w reż. Michała Zadary w Starym T. w Krakowie; Zbigniew Szymczyk za muzykę tworzoną z ruchu w "Weselu" w reż. Anny Augustynowicz w T. Współczesnym w Szczecinie.

WAKAR Sambor Dudziński - "Pippi Pończoszanka".

***

Najlepsza rola kobieca,

BANIEWICZ Małgorzata Hajewska-Krzysztofik (Viva) i Sandra Korzeniak (Edie Sedgwick) w "Factory 2" w Starym T. w Krakowie.

BURZYŃSKA Iwona Bielska (Brigid), Katarzyna Warnke (Nico), Sandra Korzeniak (Edie Sedgwick) - "Factory 2"; Ewa Kasprzyk (Irina Zbereźnicka) - "Szewcy u bram" w TR Warszawa; Dorota Segda (Hrabianka Geschwitz) - "Lulu" w Starym T. w Krakowie; Barbara Wysocka (Antonina/Żona Lota) - "Księga Rodzaju 2" w T. Współczesnym we Wrocławiu; Katarzyna Krzanowska (Młoda) - "Klątwa" w Starym T. w Krakowie.

DERKACZEW Marta Ojrzyńska (Lulu) - "Lulu".

DREWNIAK Iwona Bielska (Brigid) - "Factory 2"; Lena Frankiewicz (Porcja) - "Kupiec wenecki" w reż. Gabriela Gietzky'ego w T. Współczesnym we Wrocławiu; Iza Kała (Lola) - "Radca Goethe prowadzi

śledztwo" Krzysztofa Kopki w T. Ad Spectatores we Wrocławiu; wyróżnienie zespołowe dla aktorek: Beaty Bandurskiej, Dominiki Biernat i Anity Sokołowskiej - "Nordost" Grażyny Kani w T. Polskim w Bydgoszczy.

KOPCIŃSKI Ewa Wiśniewska (Charlotta) - "Sonata jesienna" Ingmara Bergmana w reż. Eweliny Pietrowiak w T. Ateneum w Warszawie; Dorota Kolak (Lina Greff) - "Blaszany bębenek" wg Güntera Grassa w reż. Adama Nalepy w Tearze Wybrzeże w Gdańsku; Dominika Kluźniak (Pippi) - "Pippi Pończoszanka" Astrid Lindgren w reż. Agnieszki Glińskiej w T. Dramatycznym w Warszawie.

KOWALCZYK Dominika Kluźniak (Pippi) - "Pippi Pończoszanka".

KOWALSKA Aleksandra Konieczna (siostra Justyna) - "Wątpliwość" Johna Patricka Shanleya w reż. Piotra Cieplaka w T. Polonia w Warszawie; Aleksandra Cwen (Emma) - "Opowieści Lasku Wiedeńskiego" Ödöna von Horvátha w reż. Mai Kleczewskiej w T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu; Ewa Skibińska (Gertruda) - "Hamlet" Williama Shakespeare'a w reż. Moniki Pęcikiewicz w T. Polskim we Wrocławiu.

LISKOWACKI Ewa Wiśniewska (Charlotta) - "Sonata jesienna"; Marta Szymkiewicz (Panna Młoda) - "Wesele" w reż. Anny Augustynowicz w T. Współczesnym w Szczecinie.

MIERNIK Ewa Wiśniewska (Charlotta) - "Sonata jesienna"; Dorota Kolak (Lina Greff) - "Blaszany bębenek" wg Güntera Grassa w reż. Adama Nalepy w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku; Dominika Kluźniak

(Pippi) - "Pippi Pończoszanka".

MIŁKOWSKI Ewa Wiśniewska (Charlotta) - "Sonata jesienna".

STANKIEWICZ-PODHORECKA Przede wszystkim Halina Łabonarska za doskonale zagraną rolę Adeli i perfekcyjne oddanie metamorfozy tej postaci w spektaklu "Czy lubi pani Schuberta?" Rafaela Mendizábala w reż. Tomasza Zygadły w T. Ateneum w Warszawie. To kolejna rola tej wybitnej aktorki potwierdzająca jej wielki i jakże różnorodny potencjał aktorski. Szkoda tylko, że ciągle za mało wykorzystywany przez teatry. Proponuję jeszcze dwie role (choć diametralnie różne, to jednakowo ważne, każda w swoim rodzaju i innej stylistyce), a mianowicie Kinga Preis za głęboko i przejmująco zagraną rolę siostry Wandy Boniszewskiej w spektaklu "Stygmatyczka" Grzegorza Łoszewskiego w reż. Wojciecha Nowaka w T. Telewizji, oraz Dominika Kluźniak za rewelacyjnie poprowadzoną rolę Pippi w spektaklu "Pippi Pończoszanka".

SIERADZKI Maria Seweryn (Catherine) - "Dowód" Davida Auburna w reż. Andrzeja Seweryna w T. Polonia w Warszawie.

SZTARBOWSKI Za niezwykłą świadomość formy teatralnej i zderzanie jej ze stanami ekstremalnymi: Aleksandra Cwen (Emma) - "Opowieści Lasku Wiedeńskiego", (Ania) - "Wiśniowy sad" w reż. Tomasza Koniny w T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu; Lidia Schneider (Klitajmestra) - "Elektra" w reż. Natalii Korczakowskiej w T. Jeleniogórskim; Anna Radwan-Gancarczyk (Klitemnestra) - "Ifigenia. Nowa tragedia (według wersji Racine'a)" w reż. Michała Zadary w Starym T. w Krakowie.

TARGOŃ Iwona Bielska (Brigid), Iwona Budner (Holly), Marta Ojrzyńska (Andrea), Joanna Drozda (Mary), Małgorzata Hajewska-Krzysztofik (Viva), Urszula Kiebzak (Ultra), Sandra Korzeniak (Edie Sedgwick), Katarzyna Warnke (Nico), Małgorzata Zawadzka (I-Velvet) - "Factory 2"; Marta Ojrzyńska (Lulu), Dorota Segda (Hrabianka Geschwitz) - "Lulu"; Lidia Schneider (Klitajmestra) - "Elektra"; Ewa Kasprzyk (Irina Zbereźnicka) - "Szewcy u bram".

WAKAR Maria Seweryn (Catherine) - "Dowód".

WĘGRZYNIAK Kinga Preis (Wanda Boniszewska) - "Stygmatyczka".

***

Najlepsza rola męska

BANIEWICZ Piotr Skiba (Andy) - "Factory 2" w Starym T. w Krakowie.

BURZYŃSKA Piotr Skiba (Andy), Krzysztof Zawadzki (Malanga/ Candy), Piotr Polak (Eric) - "Factory 2"; Jacek Romanowski (Schigolch) - "Lulu" w Starym T. w Krakowie; Jan Peszek (Arkadij Iljicz/Bóg) - "Księga Rodzaju 2" w T. Współczesnym we Wrocławiu; Piotr Głowacki (Robert Scurvy) - "Szewcy u bram" w TR Warszawa; Jerzy Senator (Baal) - "Baal" w T. Współczesnym we Wrocławiu.

DERKACZEW Bartosz Porczyk (Desmoulins) i Marcin Czarnik (Robespierre) - "Sprawa Dantona" w T. Polskim we Wrocławiu.

DREWNIAK Kajetan Wolniewicz (Cliff) w "Poważnym jak śmierć...", (Mężczyzna) w spektaklu "Prah" w T. Ludowym w Krakowie; Krzysztof Globisz (Jacek) - "Oczyszczenie" w Starym T. w Krakowie.

KOPCIŃSKI Ireneusz Czop (Makbet) - "Makbet" Williama Shakespeare'a w reż. Mariusza Grzegorzka w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi; Wiesław Cichy (Danton) - "Sprawa Dantona" w reż. Jana Klaty. .

KOWALCZYK Zbigniew Zapasiewicz (Danforth) - "Czarownice z Salem" w T. Powszechnym w Warszawie; Wiesław Komasa (Yorick) - "Yorick, czyli spowiedź błazna" w T. Studio w Warszawie; Paweł Sanakiewicz (Gonzalo) - "Trans-Atlantyk" w T. im. Stefana Żeromskiego w Kielcach; Ignacy Gogolewski (Onufry Ciaputkiewicz) - "Grube ryby" w T. Polonia w Warszawie.

KOWALSKA Zbigniew W. Kaleta (Paul Morrissey) - "Factory 2"; Stanisław Brudny (Kazimierz) - "Miłość ci wszystko wybaczy" Przemysława Wojcieszka w T. Polonia w Warszawie; Ireneusz Czop (Makbet) - "Makbet"; Jan Peszek (Gonzalo) i Tadeusz Huk (poseł Kosiubidzki) - "Trans-Atlantyk" Witolda Gombrowicza w reż. Mikołaja Grabowskiego w Starym T. w Krakowie.

LISKOWACKI Janusz Gajos (Lebiediew) - "Iwanow" Antona Czechowa w reż. Jana Englerta w T. Narodowym w Warszawie; Ireneusz Czop (Makbet) - "Makbet"; Jacek Polaczek (Goya) - "Gdy rozum śpi..." Antonia Buera Valleja w reż. Marka Fiedora w T. Polskim w Poznaniu; Arkadiusz Buszko (Czepiec) - "Wesele" w reż. Anny Augustynowicz; a poza wszystkim i przede wszystkim - choć to niby epizod - Gustaw Holoubek (Stary Aktor) - "Wyzwolenie" w reż. Macieja Prusa w T. Telewizji.

MIERNIK Wiesław Cichy i Marcin Czarnik - duet Dantona i Robespierre'a - "Sprawa Dantona"; Krzysztof Wakuliński (Profesor Szlemiel) - "Opowiadania dla dzieci" w T. Narodowym w Warszawie; Andrzej Łapicki (Szabelski) - "Iwanow".

MIŁKOWSKI Borys Szyc (Józef K.) - "Proces" Franza Kafki w reż. Macieja Englerta w T. Współczesnym w Warszawie.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Typuję cztery role, ponieważ trudno byłoby mi wybrać tylko jedną: Andrzej Łapicki (Szabelski) i Janusz Gajos (Lebiediew) - "Iwanow", oraz dwie role w T. Polonia: Andrzej

Seweryn w "Dowodzie" Davida Auburna i Ignacy Gogolewski w "Grubych rybach" Michała Bałuckiego.

SIERADZKI Wiesław Cichy i Marcin Czarnik - duet Dantona i Robespierre'a - "Sprawa Dantona"; Krzysztof Globisz (Jacek) - "Oczyszczenie"; Krzysztof Wakuliński (Profesor Szlemiel) - "Opowiadania

dla dzieci".

SZTARBOWSKI Piotr Skiba (Andy), Piotr Polak (Eric) - "Factory 2".

TARGOŃ Bogdan Brzyski (Freddie), Zbigniew W. Kaleta (Paul), Adam Nawojczyk (Ondine), Piotr Polak (Eric), Piotr Skiba (Andy), Tomasz Wygoda (tancerz tybetański), Krzysztof Zawadzki (Candy) - "Factory 2"; Sebastian Pawlak (Schwarz) - "Lulu".

WAKAR Ireneusz Czop (Makbet) - "Makbet".

WĘGRZYNIAK Bartosz Porczyk (Desmoulins) - "Sprawa Dantona" oraz Wiesław Cichy (Danton) i Marcin Czarnik (Robespierre).

***

Najlepsza rola epizodyczna

BANIEWICZ Andrzej Łapicki (Szabelski) - "Iwanow" Antona Czechowa w reż. Jana Englerta w T. Narodowym w Warszawie.

BURZYŃSKA Elżbieta Golińska (Matka Baala) - "Baal" w reż. Anny Augustynowicz w T. Współczesnym we Wrocławiu.

DERKACZEW Iwona Bielska (Brigid) - "Factory 2" w reż. Krystiana Lupy w Starym T. w Krakowie.

DREWNIAK Krzysztof Zawadzki (Malanga/Candy) i Małgorzata Zawadzka (I-Velvet) - "Factory 2". Zawadzkiemu dziękuję za jedynie słuszny wybór transferowy, Zawadzkiej za to, że już nie siedzi w kącie, tylko pięknie rozrabia.

KOPCIŃSKI Kinga Preis (Marianna) - "Sprawa Dantona" Stanisławy Przybyszewskiej w reż. Jana Klaty w T. Polskim we Wrocławiu; Andrzej Łapicki (Szabelski) - "Iwanow".

KOWALCZYK Andrzej Łapicki (Szabelski) - "Iwanow"; Michał Sitarski (Wacław) - "Pornografia" Witolda Gombrowicza w reż. Waldemara Śmigasiewicza w T. Powszechnym w Warszawie; Krzysztof Zaremba w popisie muzyczno-tanecznym - "Krótki kurs piosenki aktorskiej" Wojciecha Szelachowskiego w reż. autora w T. Baj Pomorski w Toruniu.

LISKOWACKI Jan Pęczek (Wicedyrektor) - "Proces" w reż. Macieja Englerta w T. Współczesnym w Warszawie; Paweł Niczewski - kilka ról w "Dniu świra" w reż. Piotra Ratajczaka w T. Współczesnym

w Szczecinie; Dorota Kiełkowicz, Grażyna Walasek i Justyna Wasilewska (Wiedźmy) - "Makbet" w reż. Mariusza Grzegorzka w T. im. Stefana Jaracza w Łodzi.

MIERNIK Kinga Preis (Marianna) - "Sprawa Dantona"; Beata Fudalej (Szlemielowa) - "Opowiadania dla dzieci" w T. Narodowym w Warszawie.

MIŁKOWSKI Mirosław Kropielnicki (Kaliban) - "Burza" wg Williama Shakespeare'a, Wystana Hugh Audena i in. w reż. Janusza Wiśniewskiego w T. Nowym w Poznaniu.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Danuta Szaflarska (Niania Nini) - "Żar" w reż. Edwarda Wojtaszka w T. Narodowym w Warszawie (aktorka jest tak doskonała i tak silnie pozostaje w pamięci odbiorcy, że właściwie trudno nazwać tę rolę epizodyczną) oraz Jarosław Gajewski (Kosych) - "Iwanow" (wprawdzie można przenośnie powiedzieć, że Jarosław Gajewski tylko przechodzi przez scenę, ale robi to wirtuozowsko!). Dodałabym tu jeszcze nazwisko Marii Klejdysz za pięknie i wzruszająco zagraną rolę starej kobiety w ulicznym spektaklu T. Polonia "Starość jest piękna" w reż. Łukasza Kosa (mam tylko wątpliwość co do kwalifikacji roli, która nie jest stricte epizodyczną, ale nie jest też główną; zresztą w tej krótkiej, zaledwie półgodzinnej miniaturze nie ma ról głównych).

SIERADZKI Danuta Szaflarska (Niania) - "Żar".

SZTARBOWSKI Bezkonkurencyjni: Kinga Preis (Marianna) - ikona rewolucji, w "Sprawie Dantona"; Juliusz Chrząstowski (Sołtys) - "Klątwa" w reż. Barbary Wysockiej w Starym T. w Krakowie; Mirosław Gawęda (Żyd) - "Wesele" w reż. Anny Augustynowicz w T. Współczesnym w Szczecinie.

TARGOŃ Kinga Preis (Marianna) - "Sprawa Dantona".

WAKAR Aleksandra Cwen (Emma) w "Opowieściach Lasku Wiedeńskiego" Horvátha w reż. Mai Kleczewskiej w T. im. Jana Kochanowskiego w Opolu.

***

Najciekawszy debiut

BANIEWICZ Barbara Wysocka - jako reżyserka "Klątwy" wg Stanisława Wyspiańskiego w Starym T. w Krakowie i jako wyrazista aktorka teatru Michała Zadary.

BURZYŃSKA Nie do końca debiutanci, ale dopiero w tym sezonie zrobiło się o nich głośno jako o reżyserach: Barbara Wysocka, reżyserka i autorka scenografii do "Klątwy" i Marcin Wierzchowski - autor scenariusza i reżyser "Idiotek" w T. Współczesnym w Szczecinie.

DREWNIAK Barbara Wysocka, Wiktor Loga-Skarczewski (PWST Kraków, za role w "Dobrym człowieku z Syczuanu" Pawła Miśkiewicza i "Sędziach" Jerzego Stuhra; Magdalena Stam za rolę Maszy 1 w "Podróży poślubnej" w reż. Ivo Vedrala w T. Jeleniogórskim; Wojciech Klemm - dyrektor T. Jeleniogórskiego.

KOPCIŃSKI Adam Nalepa, reżyser spektaklu "Blaszany bębenek" wg Güntera Grassa w T. Wybrzeże w Gdańsku.

KOWALCZYK Małgorzata Kocik (Wanda) i Justyna Kulig (Helena) - "Grube ryby" w T. Polonia w Warszawie.

MIŁKOWSKI Małgorzata Kocik (Wanda) i Justyna Kulig (Helena) - "Grube ryby".

STANKIEWICZ-PODHORECKA Maciej Mikołajczak (Konrad) - "Wyzwolenie - próby" wg Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii debiutujących na zawodowej scenie (T. Polski w Warszawie) studentów IV roku Akademii Teatralnej. Spektakl złożony z trzech autonomicznych części - etiud (o własnych tytułach). Każdą z tych części wyreżyserował kto inny. Maciej Mikołajczak [Mikołajczyk - przyp. www.e-teatr.pl], mimo że podczas premiery jeszcze student AT, zaprezentował zadziwiająco dojrzałe aktorstwo w tej jakże trudnej roli. Zagrał w trzeciej części, najlepszej artystycznie, zatytułowanej "Sam jestem w wielkiej scenie pustej" w reż. Wawrzyńca Kostrzewskiego.

SIERADZKI Natalia Sołtysik, reżyserka "Szafy" Yukio Mishimy w T. Współczesnym w Warszawie.

SZTARBOWSKI Za odwagę szukania nowych form: Barbara Wysocka - debiut reżyserski "Klątwa" Stanisława Wyspiańskiego w Starym T. w Krakowie; Weronika Szczawińska - debiut reżyserski "Jackie. Śmierć i księżniczka" Elfriede Jelinek w T. im. Stefana Jaracza w Olsztynie.

TARGOŃ Barbara Wysocka jako adaptatorka, reżyserka i autorka scenografii - "Klątwa". Debiut blogów jako formy teatralnej - trzyczęściowy wieczór blogowy w Starym T. (autorzy: Barbarella, @linka i Formaprzetrwalnikowa; reżyserzy: Małgorzata Hajewska-Krzysztofik, Szymon Kaczmarek i Radek Rychcik; aktorzy: Iwona Bielska, Małgorzata Zawadzka, Adam Nawojczyk, Katarzyna Krzanowska).

WAKAR Natalia Sołtysik, reżyserka "Szafy".

***

Najlepszy teatr

BANIEWICZ T. im. Wilama Horzycy w Toruniu.

BURZYŃSKA Stary T. w Krakowie - za umożliwienie Krystianowi Lupie rocznej pracy nad "Factory 2".

DERKACZEW T. Polski we Wrocławiu.

DREWNIAK Ex aequo: Stary T. w Krakowie za: "Factory 2", "Oczyszczenie", "Ifigenię", "Trans-Atlantyk", "Lulu", czyli równy poziom z dwoma fenomenalnymi wzlotami; T. Polski we Wrocławiu za imponującą końcówkę sezonu: "Sprawę Dantona", "Cząstki elementarne" i - mimo wszystko - "Hamleta".

KOWALCZYK T. Polonia i T. Powszechny w Warszawie.

KOWALSKA Nie miałabym odwagi wskazać najlepszego, myślę jednak, że do grona ważnych scen z autorskim programem dołączyły: T. Polski w Bydgoszczy, kierowany przez Pawła Łysaka i scena dramatyczna T. Jeleniogórskiego, prowadzona od sezonu przez Wojtka Klemma.

LISKOWACKI Nie potrafię wskazać, bo przedstawienia w kraju oglądam wyrywkowo. Poza oceną stricte artystyczną zasługuje natomiast na uwagę determinacja Bałtyckiego T. Dramatycznego w Koszalinie, radzącego sobie - wiele premier! - w zgoła polowych warunkach poza macierzystą sceną (budynek BTD poddany został gruntownemu remontowi), na którą w tym sezonie ma jednak wreszcie wrócić.

MIŁKOWSKI T. Narodowy w Warszawie.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Scena Faktu T. Telewizji, której wszystkie pokazane w ubiegłym sezonie spektakle podejmują jakże ważne, niezmiernie istotne dla naszej najnowszej historii tematy. Wszystkim tym spektaklom można nadać wspólny tytuł: "Wołanie o prawdę".

SZTARBOWSKI T. Polski w Bydgoszczy; T. Polski we Wrocławiu. Za odwagę w działaniach artystycznych i umiejętne organizowanie raczkującej w Polsce nowoczesnej edukacji teatralnej.

WAKAR To nie był dobry sezon - nie potrafię wskazać.

***

Najlepsze przedstawienie teatru lalkowego

DERKACZEW "Kino Palace" Marka Zakosteleckiego w reż. autora w T. Lalka w Warszawie.

DREWNIAK "W beczce chowany" Roberta Jarosza w reż. Bogusława Kierca w T. Lalek Banialuka w Bielsku-Białej.

KOPCIŃSKI "Dzieje sławnego Rodryga" Moniki Milewskiej w reż. Mariána Pecki w T. Lalki i Aktora w Opolu.

KOWALCZYK "Krótki kurs piosenki aktorskiej" Wojciecha Szelachowskiego w reż. autora w T. Baj Pomorski w Toruniu (choć bez lalek).

MIERNIK "Wiedźmy" Roalda Dahla w reż. Agnieszki Glińskiej w T. Lalka w Warszawie.

SIERADZKI "W beczce chowany" Roberta Jarosza w reż. Janusza Ryl- - Krystianowskiego w T. Animacji w Poznaniu.

SZTARBOWSKI Za rozbuchaną wyobraźnię, która nie staje się kiczem - "Słowik" w reż. Eweliny Pietrowiak w T. Guliwer w Warszawie.

WAKAR "Biegun" Władimira Nabokowa w reż. Ewy Piotrowskiej w Białostockim T. Lalek.

***

Najlepsze przedstawienie teatru muzycznego

DREWNIAK Nic mi się nie podobało. Ale to dobry moment, by dostrzec błyskotliwe role Renaty Przemyk (Żona) - "Terapia Jonasza" i Elżbiety Okupskiej - "Przygoda fryzjera damskiego", obie przygotowane w T. Rozrywki w Chorzowie i kilka klas lepsze niż przedstawienia, w których funkcjonują.

KOWALCZYK "Upiór w operze" Andrew Llyoda Webbera w reż. Wojciecha Kępczyńskiego w T. Roma w Warszawie.

STANKIEWICZ-PODHORECKA "Via Sancta" Ryszarda Peryta (scenariusz, reżyseria i aranżacja przestrzeni) i kompozytora Włodka Pawlika (muzyka), premiera w T. Wielkim - Operze Narodowej. Ta współczesna opera sacra w trzech aktach, do tekstów Karola Wojtyły/Jana Pawła II, to wielkie, niezapomniane przeżycie artystyczne i duchowe. Wielka szkoda, że tak krótko prezentowane. Proponuję w tym punkcie także operę "Zbrodnia i kara" w Warszawskiej Operze Kameralnej. Bernadetta Matuszczak, kompozytorka i autorka libretta, z wielowątkowej, polifonicznej powieści Dostojewskiego wzięła głównie wątek Raskolnikowa i Soni. Powstał znakomity, przejmujący spektakl o nawróceniu Raskolnikowa, z czytelnym, wyrazistym i pięknym przesłaniem zarówno w warstwie libretta, jak i w warstwie muzycznej, ze świetnie poprowadzoną przez Annę Wierzbicką partią Sonii. To dość nietypowe, że równorzędną rolę jak muzyka odgrywa tu litera tekstu. To raczej dramat muzyczny aniżeli opera. Bardzo dobra reżyseria Jitki Stokalskiej doskonale współgra z naczelną myślą libretta i uwyraźnia dramaturgię warstwy muzycznej zawartej w partyturze.

SIERADZKI "Stacyjka Zdrój" w T. Ateneum w Warszawie.

***

Najlepsze przedstawienie teatru tańca

DREWNIAK Omijam szerokim łukiem. Widok tańczących pięknych i wiotkich kobiet w ramionach równie smukłych i skocznych mężczyzn przed trzydziestką sprawia mi niewyobrażalny psychiczny ból.

KOPCIŃSKi "NN (Wacławowi Niżyńskiemu)" w Lubelskim Teatrze Tańca z choreografią Ryszarda Kalinowskiego.

MIERNIK "Nawrotnik" za fantastyczną podróż po praskiej kamienicy i "Królik, śmierć i konkurs ujeżdżenia" za potężną dawkę surrealizmu na scenie. Oba spektakle Grupy Artystycznej Koncentrat z Warszawy.

***

Najlepsze przedstawienie Teatru Telewizji

BURZYŃSKA Wszystkie teatralne transmisje TVP Kultura i przeniesienie na ekran "Błądzenia" w reż. Jerzego Jarockiego. Jeśli chodzi o serię Scena Faktu (a do niej w praktyce sprowadzony został Teatr Telewizji), moim zdaniem najbardziej broni się artystycznie "Afera mięsna" w reż. Janusza Dymka.

DERKACZEW Adaptacja telewizyjna "Błądzenia" Jerzego Jarockiego.

DREWNIAK "2007: Macbeth" Grzegorza Jarzyny.

KOPCIŃSKI "Wyzwolenie" Stanisława Wyspiańskiego w reż. Macieja Prusa.

KOWALCZYK Scena Faktu: "Sprawa Emila B." Małgorzaty Imielskiej w reż. autorki; "Willa szczęścia" Jacka Gąsiorowskiego w reż. autora; "Pseudonim Anoda" Pawła Kossakowskiego w reż. Mariusza Malca.

LISKOWACKI "Wyzwolenie"; wyróżnienie: "Afera mięsna".

MIERNIK "Afera mięsna".

MIŁKOWSKI "Wyzwolenie".

STANKIEWICZ-PODHORECKA "Stygmatyczka" Grzegorza Łoszewskiego w reż. Wojciecha Nowaka, premiera na Scenie Faktu Teatru Telewizji.

SZTARBOWSKI "Wyzwolenie".

WAKAR "Wyzwolenie".

WĘGRZYNIAK "Stygmatyczka".

***

Najlepsze przedstawienie teatru alternatywnego

DERKACZEW "Nic co ludzkie" - reż. Paweł Passini, Łukasz Witt-Michałowski i Piotr Ratajczak, Scena Prapremier "In Vitro" w Lublinie.

DREWNIAK "Salto mortale" - reż. Adam Ziajski, w T. Strefa Ciszy w Poznaniu; "Klątwa" - reż. Janusz Opryński, Dom Służebny Polskiej Sztuce Słowa, Muzyki i Obrazu w Nadrzeczu koło Biłgoraja;

"Mill/Maslow" Komuny Otwock.

KOPCIŃSKI Paweł Passini - "Odpoczywanie" w T. Łaźnia Nowa w Krakowie.

KOWALCZYK "Klątwa" Stanisława Wyspiańskiego w reż. Piotra Tomaszuka w T. Wierszalin w Supraślu.

KOWALSKA "1612" w reż. Michaiła Ugarowa, Krzysztofa Kopki i Rusłana Malikowa - Teatr.doc w Moskwie i T. Ad Spectatores we Wrocławiu.

MIERNIK "Babaryba - czyli kobieta po grecku" za różne odcienie kobiecości. Projekt pięciu młodych kobiet, kulinarno-teatralna uczta na scenie T. Makata w Warszawie.

STANKIEWICZ-PODHORECKA Wszystkie przedsięwzięcia Leszka Mądzika w jego teatrze Scena Plastyczna KUL, który to teatr od wielu, wielu lat jest nieporównywalnie najlepszą sceną spośród wszystkich teatrów alternatywnych działających w Polsce.

SIERADZKI "Odpoczywanie" w reż. Pawła Passiniego.

SZTARBOWSKI "Nic co ludzkie".

TARGOŃ "Odpoczywanie" w reż. Pawła Passiniego.

WAKAR "Spacerowicz" Roberta Walsera w reż. Igora Gorzkowskiego w Studiu Teatralnym Koło w Warszawie; "O lepszy świat" Rolanda Schimmelpfenniga w reż. Thomasa Harzema w T. Wytwórnia w Warszawie

***

Najciekawsza książka o teatrze

BANIEWICZ Seria książek "Theatroteka" (wydawanych przez słowo/ obraz terytoria) poświęcona teatrowi. Na razie jest eklektyczna, ale jest. Wyszły następujące tomy: "Scena przyszłości" Georga Fuchsa,

"O teatrze i aktorze" "Maxa Renhardta (obie pozycje w oprac. Małgorzaty Leyko), "Sztuka teatru" "Riccoboniego (opr. Marek Dębowski) i "Zwierciadło świata. Średniowieczny teatr francuski" (pod red. Anny Loby).

BURZYŃSKA "Warlikowski. Extra ecclesiam" Grzegorza Niziołka, a jako dopełnienie: rozmowy z Krzysztofem Warlikowskim przeprowadzone przez Piotra Gruszczyńskiego na potrzeby książki "Szekspir i uzurpator".

DERKACZEW "Warlikowski. Extra ecclesiam".

DREWNIAK "Guślarz i eremita" Grzegorza Ziółkowskiego; "Warlikowski. Extra ecclesiam".

KOPCIŃSKI "Kamienny ołtarz" Małgorzaty Grzegorzewskiej, "Salon Niezależnych. Dzieje pewnego kabaretu" Tadeusza Nyczka.

KOWALCZYK "Tadeusz Kantor. Między śmietnikiem a wiecznością" Krzysztofa Miklaszewskiego; "Shakespeare. Stwarzanie świata" Stephena Greenblatta; "Stanisławski na próbie. Wspomnienia" Wasilija O. Toporkowa; "Listy na Babilon. Pisma przypomniane i odszukane" Kazimierza Brauna.Małgorzata Terlecka-Reksnis - "Holoubek - rozmowy", Warszawa 2008; Jolanta Ciosek - "Ignacy Gogolewski. Od Gustawa-Konrada do Antka Boryny", Warszawa 2008.

KOWALSKA "Warlikowski. Extra ecclesiam".

LISKOWACKI "Arioso" Tomasza Cyza; "Wyspiański wielokrotnie" Jana Błońskiego. Nie ma w ankiecie rubryki N a j l e p s z y f i l m o t e a t r z e - jeśli więc redakcja "Teatru" pozwoli, w tym właśnie miejscu chciałbym dopisać "Słońce i cień" - telewizyjny dokument w reż. Jana Holoubka, w którym - bodaj po raz ostatni - pojawił się na ekranie Gustaw Holoubek (wraz z Tadeuszem Konwickim).

MIERNIK "Warlikowski. Extra ecclesiam".

MIŁKOWSKI "Warlikowski. Extra ecclesiam".

STANKIEWICZ-PODHORECKA Dwie ostatnie książki prof. dr. hab. Piotra Jaroszyńskiego - "Nie można milczeć!" (rok wydania 2008) oraz "Przywracanie pamięci" (2007). Pozycje te szeroko obejmują dziedzinę kultury, w którą silnie wpisuje się teatr. Autor jest filozofem, kulturoznawcą, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a także wykłada w Wyższej Szkole Nauk Społecznych i Medialnych w Toruniu. Książki niezwykle ważne, podejmują istotne dla całej kultury, w tym i teatru, problemy, przy tym napisane piękną polszczyzną. Proponuję także książkę Kazimierza Brauna "Listy na Babilon", wydaną przez Wydawnictwo Kontekst i Tarnowską Fundację Kultury.

SIERADZKI "Salon Niezależnych. Dzieje pewnego kabaretu" Tadeusza Nyczka.

SZTARBOWSKI "Warlikowski. Extra ecclesiam". To książka przełomowa dla polskiej teatrologii. Warto wyróżnić również coraz ciekawsze programy teatralne w Starym T. w Krakowie, T. Narodowym w Warszawie, T. Polskim we Wrocławiu i T. Polskim w Bydgoszczy oraz program do "Wesela" w reż. Anny Augustynowicz pod red. Zenona Butkiewicza w T. Współczesnym w Szczecinie.

TARGOŃ "Warlikowski. Extra ecclesiam"; "Szekspir i uzurpator"; "Shakespeare. Stwarzanie świata".

WAKAR "Warlikowski. Extra ecclesiam"; "Sztuki teatralne" Jona Fossego.

WĘGRZYNIAK "Spacerek w labiryncie" Zbigniewa Raszewskiego; "Warlikowski. Extra ecclesiam".

***

Największy skandal sezonu (odpowiedź może obejmować zjawiska artystyczne i pozaartystyczne)

BANIEWICZ "Wyścig spermy" Macieja Kowalewskiego w Teatrze Na Woli - za poziom artystyczny i za to, że do tego poziomu wykorzystuje osobę i słowa Jana Pawła II, i to, że ta cała haniebna produkcja jest finansowana z kasy miasta, czyli z pieniędzy podatników.

BURZYŃSKA Uśmiercenie Teatru Telewizji.

DERKACZEW Ataki rady miasta w Wałbrzychu na Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego (w tym próby cenzurowania repertuaru i - co bardziej absurdalne - odebranie dotacji na premierę sztuki Michała Walczaka "Człowiek z Bogiem w szafie", inspirowanej myślą Jana Pawła II).

DREWNIAK Koncepcja przekształcenia zasłużonej opolskiej sceny w "teatr autorski nieznanego szerzej reżysera" i związana z tym nadaktywność zawodowa dyrektora Tomasza Koniny. W minionym sezonie Konina zrealizował w Teatrze im. Jana Kochanowskiego trzy własne premiery, w obecnym póki co zanosi się na cztery. Dodałbym do tego jeszcze: jego styl rozstania z Markiem Fiedorem, cyniczne i lekceważące wywiady udzielane prasie, powolny demontaż jednego z najlepszych zespołów teatralnych w kraju, gęstniejąca z miesiąca na miesiąc niesympatyczna atmosfera wokół teatru - i oto mamy samobój roku. Kontrowersyjne metody działania Koniny nie są, broń Boże, na razie powodem do jego odwołania, ale dają potężny oręż jego antagonistom.

KOWALCZYK Powolna śmierć Teatru Telewizji. Nie mam nic przeciwko Scenie Faktu, ale to nie w porządku, że jej repertuar zaczął przeważać w ogólnej liczbie premier sezonu.

LISKOWACKI Nie skandal, Boże uchowaj (bo intencje były zacne), ale gorzko i jakoś symbolicznie... Gustaw Holoubek po śmierci - w formie figurki z mosiądzu - zasiadł na ławeczce w Międzyzdrojach przy tzw. Alei Gwiazd. Służy jako maskotka do wakacyjnych zdjęć na promenadzie, a czasem, przy okazji, do klepania po głowie i dogaszania na nim papierosów.

MIERNIK Brak w Warszawie przedstawień operowych na europejskim poziomie.

MIŁKOWSKI Niedołężna myślowo, powierzchowna i uderzająco na niskim poziomie wykonawczym realizacja "Każdego", moralitetu staroangielskiego, w warszawskim T. Studio, podpisana przez Michała Zadarę. Po kontrowersyjnym, ale obiecującym przeglądzie jego prac podczas Warszawskich Spotkań Teatralnych - spektakl świadczący o groźnym dla każdego twórcy poczuciu pychy i bezkarności. .

STANKIEWICZ-PODHORECKA Warszawskie Spotkania Teatralne, które są nie tylko największym skandalem w życiu teatralnym ubiegłego sezonu, ale i największym bublem, a przede wszystkim działaniem na szkodę teatru w Polsce. Takie szkodnictwo za pieniądze podatników, czyli za nasze pieniądze, to rzecz absolutnie niedopuszczalna. Ktoś przecież jest personalnie odpowiedzialny za ten nieszczęsny festiwal, za przyznanie nań budżetu, za wybór repertuarowy owego nieudacznictwa, jakiego dotąd nie widziałam na żadnym festiwalu, za lansowanie miernoty i budowanie wokół niej medialnego lobbingu, itp. Jako największy bubel sezonu umieściłabym całą listę spektakli zasługujących, niestety, na to miano. Z braku miejsca wymienię tylko kilka: "O zwierzętach" Elfriede Jelinek w reż. Łukasza Chotkowskiego w T. Polskim w Bydgoszczy, "Iwona" Witolda Gombrowicza w reż. Piotra Cieślaka w T. Dramatycznym w Warszawie, "Otello" Williama Shakespeare'a w reż Agnieszki Olsten w T. Narodowym w Warszawie, i wiele, wiele innych. Groza!

SZTARBOWSKI Dwa dowody na "dyktaturę ciemniaków" w myśleniu o polskiej kulturze: próby odwołania Krzysztofa Mieszkowskiego z funkcji dyrektora T. Polskiego we Wrocławiu w momencie, gdy zapomniany przez wszystkich teatr zaczął odnosić sukcesy. Konflikt w T. Jeleniogórskim, który obrazuje klasyczny dylemat: po co robić coś, kiedy można nie robić nic?

TARGOŃ Postępujące nijaczenie teatru operowego - zwłaszcza Opery Narodowej w Warszawie.

WAKAR "Otello" Agnieszki Olsten i Bartosza Frąckowiaka w T. Narodowym w Warszawie; pierwszy sezon właściwie bez TR Warszawa (odbyła się de facto jedna premiera - "Szewcy u bram" Jana Klaty).

WĘGRZYNIAK Powstałe w kręgu nowej lewicy postdramatyczne utwory Pawła Demirskiego w reż. Moniki Strzępki: "Śmierć podatnika" w T. Polskim we Wrocławiu i "Diamenty to węgiel, który wziął się do roboty" w T. im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu.